మహేంద్ర ‘అతడి పేరు మనిషి’

 

మహేంద్ర

మహేంద్ర కథ ‘అతడి పేరు మనిషి’కి సంక్షిప్త రూపం ఇది. 1983లో అచ్చయింది. హఠాత్తుగా జబ్బుపడి, 39 ఏళ్లకే మరణించిన మహేంద్ర(16 జూలై 1959 – 12 జూన్‌ 1998) కవి, చిత్రకారుడు కూడా. ‘స్వర్ణసీమకు స్వాగతం’ నవలిక రాశాడు. ఆయన మరణానంతరం ‘కనిపించని కోయిల’ కథా సంకలనాన్నీ, ‘పర్వ వేలా తరంగాలు’ కవితా సంకలనాన్నీ ఆయన అన్న, కథకుడు మధురాంతకం నరేంద్ర వెలువరించారు.

–––––

అతడి పేరు మనిషి

వర్షం అవిరామంగా కురుస్తోంది. మహల్‌ గ్రామం చుట్టూ వున్న కొండలపై మబ్బులు బద్దకంగా దొర్లిపోతున్నాయి.

‘‘ఏమైనా నువ్వు యిలా వొంటరిగా వచ్చేయడం ఏం సబబుగా లేదు తల్లీ. నీ అదృష్టం బాగుండి కారు చిత్తూరు దగ్గర ఆగిపోబట్టి రాత్రి ఏ హోటల్లోనో ఆగి సురక్షితంగా రాగలిగావు యిదే ఏ రిమోట్‌ ప్లేస్‌లోనో జరిగుంటే ఏమయ్యేదో నీకర్థం కాదు’’ ఉదయం నుంచీ మాధవి, సుధనలా మందలించడం ఎనిమిదోసారి.

‘‘జరిగినదానికి తానూ బాధపడుతోంది కదవే, వదిలెయ్‌’’ అక్కను విసుక్కున్నాడు కృష్ణమూర్తి.

సుధ మరీ డల్‌ అయిపోవడం గమనించిన మాధవి పాతభవంతి నుంచి పనిమనిషి చేత టిఫనూ, కాఫీలు తెప్పించింది.

ఇంతలో గేటు దగ్గరెవరో తారాడుతుండడం గమనించి ముందుకు నడిచాడు కృష్ణమూర్తి. ఆ ఆగంతకుడెవరో వచ్చి వరండా మెట్ల మీదే నిలుచున్నాడు. సుధ నిర్ఘాంతపోయింది. వర్షంలో ఎంతగా తడవొచ్చునో అంతగానూ తడిసి వున్నాడతను.

‘‘రాత్తిరి బిత్తరంలో దీన్ని మరిసిపొయ్యినారు, బంగారపు వస్తువుగద! తొందరపడతావుంటారని మద్దానమే బయల్దేరినా మద్దిన ఈ వాన మల్లా పనిపాటు చేసింది’’ తన చేతిలోని బంగారుగొలుసును సుధ చేతికిస్తూ ఆలస్యానికి సంజాయిషీ యిచ్చుకుంటున్నట్టుగా అన్నాడతను.

మాధవి అయోమయంగా సుధకేసి చూసింది. ‘‘వస్తున్నప్పుడు కారు ట్రబులిచ్చిందని చెప్పానుగా. అప్పుడు యితనూ యింకా కొందరూ వెనుకనుంచీ త్రోసారు. అప్పుడు పడిపొయ్యుంటుంది’’ తత్తరపాటును కప్పిపుచ్చుకుంటూ అంది సుధ. ఏదో పనివున్నదానికి మల్లే లోపలకెళ్లి కాట్‌ మీద బోర్లాపడింది. ‘అసలేం జరిగిందని కృష్ణమూర్తి అతణ్ని అడిగేస్తాడు. హోటల్లో ఆగిపోయినట్టు కల్పించి చెప్పినదంతా అబద్ధమని తెలిసిపోతుంది. తెలిసిన తర్వాత తల ఎత్తి మాట్లాడగలదా? ఐనా యితడిలా దాపురిస్తాడని తానేం కలగందా? పేద్ద నిజాయితీపరుడిలా పట్టుకొచ్చాడు.’ గడిచిన భయంకరమైన రాత్రి గుర్తుకు వచ్చింది.

’ ’ ’

ఆకాశం పగిలినట్టు కుండపోతగా వర్షం. ఏడుగంటలే అయినా అర్ధరాత్రిలా ఉంది. చిత్తూరు నుంచీ మహలుకెళ్లే రోడ్డుమీద హెడ్‌లైట్స్‌ వేస్తున్న వెలుతురు మరక ఆధారంగా కారు దూసుకుపోతూంది. అరగంటలో మహల్లో వుంటానన్న నమ్మకం వొక్కటే సుధకు ధైర్యం యిస్తోంది.

ఆమె భయాందోళనలకు పతాక ఘట్టంలా కారు రోడ్డుకడ్డం పడివున్న తాటిచెట్టును ఢీకొని నిలిచిపోయింది. ఏడవడానికి కూడా నోరు పెగలడం లేదు. ఇంతలో ఓ మెరుపు మెరిసింది. ఆ వెలుగులో పక్కనున్న మిట్టమీద ఒక గుడిసె కన్పించింది.

అయిదారు నిమిషాల విచికిత్స అనంతరం తెగింపు తెచ్చుకుని కారు లాక్‌ చేసి, సెనగ చేలు కడ్డంగా నడిచి గుడిసె చేరుకుంది. కొత్తమనిషిని గుర్తు పట్టినట్టు దొడ్డిలోని మేకలు అరిచాయి.

గడపకు కొంచెం అటువైపుగా నులకమంచం మీద పడుకున్న మనిషి కన్పించాడు బోర్లా పడుకుని. నేలమీద పెట్టిన గోధుమరంగు పుస్తకం జూసి చూరుకు వ్రేలాడుతున్న లాంతరు వెలుగులో ఏదో పద్యాల్ని కాబోలు కూనిరాగంతో చదువుకుంటున్నాడు.

వణుకుతూ యింట్లోకి జొరబడింది సుధ. అతడు లేచి నిలుచున్నాడు. ఇరవైకి మించని వయసు. నల్లటి శరీరం. వుంగరాల జుత్తు.

‘‘కారు నిలిచిపోయింది’’ అప్పుడే మాటలు నేర్చిన పసిపిల్లలా అంది. అతడు రోడ్డుకేసి చూపు సారించాడు. కన్ను పొడుచుకున్నా కన్పించని చీకటి.

‘‘ఎక్కడినుంచి వొస్తావుండారు?’’

‘‘మెడ్రాసు. మహల్‌కెళ్లాలి మా మామగారింటికి’’.

‘‘పెసిడెంటు వాళ్లింటికా?’’ వచ్చిన మనిషెవరో అర్థంగావడంతో అతడు మంచం మీద దుప్పటి దులిపివేశాడు.

‘‘కూచోండి. వొరసం ఈ రాత్తరికి తగ్గేట్టు లేదు. దూరం పయానాలకు బొయ్యేటప్పుడు అడమనిషి వొంటిగా వొచ్చుండగూడదు.’’

సుధ ఇంకా ద్వారం వద్దనే నిలబడి చీర కుచ్చిళ్లను, పమిటను పిండుకోసాగింది.

‘‘పెట్లో మా ఆడోళ్ల కోకలుండాయి. మీ గుడ్డలు ఆరేవరకూ అవి కట్టుకుందురా?’’ అని ప్రశ్నార్థకంగా జూసి, చెక్కపెట్టి మీదినుంచీ ట్రంకును దించి వున్నవాటిలో మంచి చీరను తీసి ఆమెకిచ్చాడు. సుధ తటపటాయించడం చూసి, ‘‘ఈ తేమగుడ్డల్లో తెల్లారగట్ల నానితే రేపు మద్దానానికి జరం ఖాయం’’ ఆమెకు ఏకాంతం కల్పించడం కోసం కాబోలు, రావిఆకుల మోపును తీసుకుని మేకల దొడ్డిలోకి పోయాడు.

పొయ్యి ముట్టించి ఎసరు బెడ్తూ, ‘‘మేము మాలోళ్లము, మా యిండ్లలో మీరు భోజనం జేద్దురా’’ అని నవ్వుతూ ‘‘కారు నిల్సిపోంగా యిట్టొచ్చినారుగానీ– చెన్నపట్నం పుట్టిమునిగితే మటకు మీరు మా గడప దొక్కుతారా?’’

అతడు తనకంటే రెండు మూడేళ్లయినా చిన్నవాడుగా వుండొచ్చు. కానీ ఆ మాట్లాడుతున్న తీరు తనకన్నా యిరవై ముప్పై ఏళ్లు పెద్దవాడు మాట్లాడుతున్నట్టుగా ఉంది. 

మరో పది నిమిషాల్లో వంట పూర్తి చేసి అతడు సుధను భోజనాని కాహ్వానించాడు. బాగా ఆకలయిందేమో గబగబా అన్నం ముగించింది. సొమ్మసిల్లినట్టుగా మంచం మీద వాలిపోయింది. 

హఠాత్తుగా ఏ రాత్రివేళప్పుడో మెలకువ వచ్చింది. గుడిసె కప్పు ఈదురుగాలికి లేచిపోయేలా ఉంది. అతడు నేలమీద పడుకుని వున్నాడు. చిరుగుల చాప. కప్పుకోను దుప్పటి లేదు. నిద్ర పోతున్నాడా? నటిస్తున్నాడా? విద్యుద్ఘాతం తిన్నదానిలా గజగజ వణికిపోయింది. దుప్పటిని గొంతువరకూ లాక్కుంది. ‘అతడు తలుచుకుంటే యింకేమైనా వుందా? భగవంతుడా, నిరపాయకరంగా తెల్లారేట్టు చూడు.’

ఉదయం అతడు మరికొందరి సాయంతో చెట్టును అవతలికి లాగించేశాడు. అందరూ పది గజాలు తోయగానే కారు స్టార్టు అయింది. లాంఛనంగా కృతజ్ఞత చెప్పుతూ రెండు పది రూపాయల నోట్లను అతని చేతిలో కుక్కింది. అతడు వారిస్తూ ఏదో చెప్పబోయాడు. కారు స్టార్ట్‌ అయిన ఉత్సాహంలో ఆ మాటలను సరిగ్గా విన్పించుకున్నట్టు లేదు.

’ ’ ’

‘‘అతడు వెళ్లిపోయాడా?’’

‘‘మా మామయ్య కష్టపడి సంపాదించిన సొత్తు కాబట్టి మళ్లీ చేతికొచ్చింది. కృష్ణతో అతనికేమన్నా ఇచ్చి పంపమని చెప్పాను. భోజనం చేసి ముగ్గురమూ క్యారమ్స్‌ ఆడుకుందాం’’ అంటూ సుధ చేయి పట్టుకుని బంగళా నుంచి పాత భవంతిలోకి లాక్కుపోయింది మాధవి.

రాత్రి గోడ గడియారం పన్నెండు గంటలు కొట్టిన తర్వాత వీధి తలుపు తెరుచుకుంది. కృష్ణమూర్తి ‘నాగయ్యా నాగయ్యా’ అని పిలుస్తూ వరండాలోకి వచ్చాడు. వెనుకనే వచ్చిన రాజమ్మ ‘నాగయ్య సందేళ కూతురింటికి పోయినాడయ్యా’ అంది. కృష్ణమూర్తి వీధిలైటు వేశాడు. వరండాలో మూల ఎవరో నిద్రపోతున్నారు. అతణ్ని లేపాడు. ‘ఏమయ్యా, నువ్వింకా మీ ఊరికి పోలేదా? వానలో అంతదూరం పోలేక పొయ్యుంటావు. నువ్విప్పుడు మల్లిమడుగు వెళ్లి– మునసామి తెల్సునా? అతడితో చెప్పి ప్రెసిడెంటు వాళ్లింట్లో ఎవర్నో తేలు కరిచిందని ఈడ్సుకురా’’ అన్నాడు.

‘‘తేలా? నాకు తెలవని తేలు వైద్దమా? కొత్తకోట పెద్ద చెంగయ్య మా నాయినే గదా. బాటరీ ఒకటి తేండి. మందాకు పెరుక్కొస్తా’’ అన్నాడు.

‘‘ఏ ఆకో, దొరుకుతుందా’’ అన్నాడు కృష్ణమూర్తి.

‘‘ఈడలేకపోతే మావూరికన్నా పొయ్యి పెరక్కరానా. అయిదు నిమిసాల్లో వస్తా సూడండి’’. వర్షంలో చీకట్లో కలిసిపోయాడు.

సుధ, మాధవి చేతిలో పడివుంది. కాళ్లూ చేతులూ చల్లబడ్డాయి. ‘ఏమని బయల్దేరిందో– అన్నీ గండాలే’.

మరో పది నిమిషాల్లో మందాకు కోసం పోయినవాడు తలుపులు త్రోసుకుని లోపలికొచ్చాడు. ఆకులు దంచి మందు తయారుచేసి సుధచేత మింగించాడు. కిరోసిన్‌ దీపంలో ఆకువాడ్చి కాలికి కట్టు కట్టాడు. పావు గంటకు సుధకు స్పృహ వచ్చింది. 

రాజమ్మ కళ్లు తుడుచుకుంటూ ఆకులు దంచిన చోట శుభ్రం చేయసాగింది. ‘ఇదేదో కాగితం ఆకుల్తో బాటు దంచేసుండావు సూడు’. పెడనవ్వు నవ్వి వీధిలోకి గిరవాటేశాడు. రూపాయి నోట్లున్న జేబులోనే మందాకు కోసుకొచ్చాడు. నోట్లు కూడా ఆకుల్తో బాటే దంచబడ్డాయి!

సుధ దీనంగా అతడికేసి చూస్తూవుంది. ‘‘నాకేమైనా పెట్టాలనిపిస్తే ఇంత అన్నం పెట్టించండి. నిన్న పొద్దున తిన్న అన్నమే. ఈ వొరసం పున్నాన పగులంతా కోమిటోళ్ల సత్రంలో గొంతు కూసొనుంటి. రాత్తిరి మనింటికాడ ఎవురన్నా బయటికొస్తారేమోనని దీపాలు ఆర్పేదాకా సూస్తావుంటి. ఈ పొద్దు నాకూ నా మేకలకూ ఉపాసమే’’ అన్నాడు. చెళ్లుమని చెంపదెబ్బ కొట్టినట్టయింది సుధకు. అతడు యింత చేసినందుకు తానేం చేయగల్గింది?

రాజమ్మ అతని ముందు విస్తరి వేసి అన్నం పెడుతోంది. తలవాల్చుకుని బురద బురదగా వున్న అరుగుపై మిడికాళ్ల మీద కూచొని వున్నాడతను. అంతవరకూ దూరంగా పడుకున్న కుక్క అతని దగ్గరికొచ్చి తోకాడించసాగింది. 

‘‘చివరకు కుక్కకు పడేసినట్లు నీకు యింత అన్నం పడేస్తున్నాం గదా’’ భోరున ఏడ్చేస్తూ సుధ అతణ్ని డైనింగ్‌ హాల్లోకి లాక్కుపోయింది.

(సాక్షి సాహిత్యం; 16 ఏప్రిల్‌ 2018)

 

పెద్దిభొట్ల సుబ్బరామయ్య కథ ‘ఏస్‌ రన్నర్‌’

పెద్దిభొట్ల సుబ్బరామయ్య

పెద్దిభొట్ల సుబ్బరామయ్య (1938–2018) కథ ‘ఏస్‌ రన్నర్‌’కు సంక్షిప్త రూపం ఇది. కేంద్ర సాహిత్య అకాడమీ పురస్కారం పొందిన కథకుడు సుబ్బరామయ్య. ఇంగువ, నీళ్లు, పూర్ణాహుతి లాంటివి ఆయనకు బాగా పేరు తెచ్చాయి.

––––

డైలీ దౌడ్‌

ఎవరో కుర్రవాడు రన్నింగ్‌ రేస్‌ చేస్తున్నవాడిలా పేవ్‌మెంట్‌ మీద బాణంలాగా పరుగెత్తిపోతున్నాడు. రామచంద్రమూర్తి ఒక్క క్షణం ఆగి వెనుదిరిగి చూస్తూ నిలబడ్డాడు. అంతలోనే ఆ కుర్రవాడు కనుచూపుమేర దాటిపోయాడు. వేగంగా పరుగెత్తుతున్న వారెవరిని చూచినా అతడు అలాగే నిలబడిపోతాడు. తర్వాత నవ్వుకుంటాడు.

అతడు మళ్లీ నడవడం ప్రారంభించాడు. మరొక ఫర్లాంగు దూరం నడిస్తే కానీ బస్సు స్టాపు చేరుకోలేడు. ఎంత పెందలాడి యింట్లో నుంచి బయలుదేరితే తప్ప బస్సు అంది ఆఫీసుకు చేరుకోవడం కష్టం. అప్పటికి సీతమ్మ ఎంతో పెందలకడనే– నిద్రలేచి పనులు ప్రారంభిస్తుంది. అవి సర్దుకొని, యివి సర్దుకొని వంటకు ఉపక్రమించి ఎంత ఉరుకులు పరుగుతు పెడుతూ చెమటలు కక్కుతూ పనిచేసినా తొమ్మిది గంటల లోపున వంట తయారు కాదు. నాలుగు మెతుకులు నోట వేసుకుని తాను తయారయ్యేసరికి తొమ్మిదిన్నర అవుతుంది. ఎంత వేగంగా నడిచినా బస్‌స్టాపుకు చేరుకునే సరికి మరొక పావుగంట. ఆ తర్వాత బస్సు కోసం పడిగాపులు పడి ఉండాలి. ఎంతకూ తనెక్కవలసిన బస్సు రాదు. పోనీ ఓపిక చేసుకుని నడిచిపోదామా అంటే ఆఫీసు దగ్గరా దాపూ కాదు. అయిదు కిలోమీటర్ల దూరంలో ఊరికి అవతలి వైపున ఉంటుంది.

‘పోనీ ఆఫీసుకు దగ్గర్లో ఏదైనా యిల్లు చూసుకోరాదూ?’ అన్నారు చాలామంది. కానీ అక్కడి అద్దెలు తాను భరించలేడు. ఆఫీసులో కొందరు జల్సారాయుళ్లు ఉన్నారు. కొత్త కరెన్సీ నోటుల్లా పెళపెళ లాడుతుంటారు. కానీ వారి సీట్లు అటువంటివి.

తన సీటు అటువంటిది కాదు. చాకిరీకి మాత్రం ఏమీ తక్కువ ఉండదు. టన్నుల కొద్దీ ఫైళ్లు పేరుకుపోతుంటాయి. ఫలితం మాత్రం నెల తిరిగేసరికి వచ్చే ఆ జీతపు రాళ్లే. అందులో బోలెడన్ని కట్లూ, కత్తిరింపులూ.

అతడు కోటు వేసుకుంటాడు. ‘మీకేమండీ కోటు తొడుక్కుంటారు దర్జాగా’ అంటారు కొందరు. వారికి తెలియదు తన లోపలి చొక్కాలోని ఎన్ని చిరుగులను బయటికి కనబడకుండా ఆ కోటు కప్పుతున్నదో!

ఎండ చిటచిట లాడుతున్నది. రామచంద్రమూర్తి నుదుట పట్టిన చెమటను అరచేత్తో తుడుచుకుంటూ వీధి చివరకు కళ్లు చికిలించి చూశాడు. ఏదో బస్సు వస్తున్నది. నంబరు సరిగా కనిపించడం లేదు. చత్వారం వస్తున్నదేమో! ఎస్సెల్సీ రిజిస్టరులో ఉన్న తన పుట్టిన తేదీ నిజమే అయితే తనకిప్పుడు నలభై ఎనిమిది వెళ్లి రెండు నెలలయింది. ఇంకా ఏడేళ్లు సర్వీసున్నది. బస్సు దగ్గరికి వచ్చాకకానీ నంబరు సరిగా కనిపించలేదు. అది తన బస్సు కాదు. రామచంద్రమూర్తి ఆలోచిస్తూ నిలబడ్డాడు. తాను ఆఫీసుకు నడిచిపోతే ఎంతసేపటిలో పోగలడు? వేగంగా నడవగలిగితే గంట. పరుగెత్తి పోతే? ఇప్పుడు తాను పరుగెత్తగలడా? ఒకప్పుడు పరుగెత్తాడు. తమ జిల్లా పేరు నిలబెట్టాడని విపరీతంగా మెచ్చుకున్నారు. ఫొటోలు తీశారు, దండలు వేశారు.

తానప్పుడు రోజూ పరుగెత్తేవాడు. మైళ్ల కొద్దీ దూరం అతని సన్నని కాళ్ల క్రింద తరిగిపోయేది. ఆ కండరాలకు అలుపు తెలిసేది కాదు. ఇంతకాలం తరువాత పరుగెత్తగలడా?

పక్కనే నిలబడి ఉన్న వ్యక్తిని ‘‘ఏమండీ! టైమెంత అయింది?’’ అని అడిగాడు. కొంచెం విసుగుతో చేతి గడియారం వంక చూసి ‘‘నైన్‌ ఫిఫ్టీ’’ అని సమాధానం చెప్పాడు. 

బాప్‌రే. తాను పదిగంటలకల్లా సీటులో ఉండాలి. లేకపోతే ఆ కొత్త ఆఫీసరు అగ్గిరాముడై పోతాడు. అసలా మనిషి ముఖం చూస్తేనే అదొక రకంగా ఉంటుంది. మెడ అంతా కొవ్వుపట్టి ఉంటుంది. ఎవరి వంకైనా చూడదలుచుకుంటే మెడ ఒక్కటీ తిప్పి చూడలేడు. మొత్తం శరీరమే గిర్రున తిరగవలిసి ఉంటుంది.

ఇప్పుడు పది దాటుతున్నది కదా? ఈ బస్సు ఎప్పుడే వచ్చేట్టు? తానెలా ఎక్కేట్టు? ఎన్ని గంటలకు ఆఫీసుకు చేరుకునేట్టు? ఆఫీసరుకు ఏమి సంజాయిషీ ఇచ్చుకునేట్టు?

అదుగో బస్సు. ఇంతకాలానికి దాని దర్శనమైంది. రామచంద్రమూర్తి కమ్మీ పట్టుకుని వదల్లేదు. దిగేవారు దిగగానే లోపలికి దూసుకుపోయాడు. బస్సెక్కడం అనే విద్యలో ఈ మాత్రపు ప్రాథమిక అనుభవమైనా లేకపోతే– ఆ సూట్‌వాలాలాగా పేవ్‌మెంట్‌ మీదనే గంటలు తరబడి నిలబడిపోక తప్పదు. సోదరా! దూసుకుపోయేవాడిదే రాజ్యం. లేకపోతే నీ సంగతి అంతే. 

రామచంద్రమూర్తి కళ్లముందు యెప్పటిదో దృశ్యం కనిపించింది. మరీ చిన్నప్పుడు తమ ఊరికి నాలుగు మైళ్ల దూరంలో ఉన్న చిన్న పట్నంలో స్కూలు చదువు. పొద్దున్నే లేచి చద్దన్నం తిని పుస్తకాల సంచీ భుజానికి తగిలించుకుని నడక ప్రారంభించేవాడు. సాయంకాలం తిరిగి వచ్చేటప్పుడు మరీ హుషారుగా ఉండేది. నాలుగు మైళ్లు పరుగెత్తుకుంటూ తిరిగి వచ్చేవాడు. ఆ విధంగా రన్నింగ్‌ అలవాటయింది. స్కూల్‌ పోటీలలో తానే ప్రథముడు. దాంతో ఇంకా అభిరుచి పెరిగింది. ఎక్కడికి వెళ్లినా పరుగెత్తుతూ వెళ్లడమే. 

బస్సు ఆగింది. రామచంద్రమూర్తి ఇద్దరు వ్యక్తులను నిర్దాక్షిణ్యంగా పక్కకు తోసి మళ్లీ కిందికి దిగాడు. టైమ్‌ కనుక్కున్నాడు. గుండె గతుక్కుమన్నది. మళ్లీ నడక. మరో అర ఫర్లాంగు దూరం. ఎండ నియంత పరిపాలనలా భయంకరంగా ఉంది.

ఆ రోజు... అంతర్‌ జిల్లా ఎథ్లెటిక్స్‌ ముగింపు రోజు. రన్నింగ్‌ ఫైనల్స్‌. ట్రాక్‌ అంతా శుభ్రంగా ఉంది. మొత్తం పద్దెనిమిది మంది. మెత్తని ప్రేలుడు వినిపించగానే ముందుకు దూకాడు. కళ్లముందు ట్రాక్‌ తప్ప మనుషులు కనిపించలేదు. గుండెకు తగిలిన పలుచని దారం తెగిన తర్వాత కొద్ది గజాల దూరం పరుగెత్తిపోయి పచ్చికలో కూలబడిపోయాడు. జనం మూగారు. పైకెత్తి గాలిలోకి ఎగరవేశారు. కలెక్టరు తనకు ట్రోఫీ బహూకరిస్తున్నప్పుడు కరతాళ ధ్వనులతో ఆ ప్రదేశం అంతా మార్మోగిపోయింది. ‘ద ఫాస్టెస్ట్‌ రన్నర్‌ ఆఫ్‌ ద స్టేట్‌’ అని సావనీర్‌లో ఫొటో కింద వ్రాశారు.

రామచంద్రమూర్తి ఆఫీసు మెట్లెక్కుతున్నాడు. ఆయాసంతో వగరుస్తున్నాడు. ఆ ట్రోఫీ ఇంకా తనదగ్గరే ఉంది. దాన్ని ఇతర చిన్న చిన్న కప్పులూ దాచేందుకు తన దగ్గర అద్దాల బీరువాలు లేవు. కొన్ని అసలైన వెండికప్పులు డబ్బు అవసరం వచ్చినప్పుడు వాటికి కాళ్లొచ్చి వెండి దుకాణాల్లోకి వెళ్లిపోయాయి.

స్ప్రింగు డోరు తెరుచుకుని లోపల అడుగు పెట్టేసరికి అయ్యగారు పేపరు చదువుతున్నారు. శబ్దం విని కుర్చీ మొత్తం పక్కకు తిప్పి గడియారం వంక చూసి మొహాన గంటు పెట్టుకుని పేపరు బల్లమీద పడేసి ‘‘ఊ’’ అన్నాడు. రామచంద్రమూర్తి రిజిస్టరు అందుకోబోతూ ఉంటే ‘‘కాస్సేపాగండి– ఎలాగూ పన్నెండు అవుతుంది. ఈ పూటకు లీవు పెట్టేద్దురుగాని’’ అన్నాడు. ‘‘లీవు వుందా? అంతా వాడేసుకున్నారా?’’

రామచంద్రమూర్తి రిజిస్టరు మీద ఉన్న చేతిని వెనక్కి తీసుకుని ‘‘ఉందనే అనుకుంటానండి’’ అన్నాడు.

‘‘గూడ్‌. అది సరేనండీ. మీరెన్నింటికి బయలుదేరుతారు ఇంటినుంచి?’’

‘‘బస్సులతో బాగా ఇబ్బందిగా ఉందండి. ఆపరు, ఎక్కించుకోరు’’

‘‘గూడ్‌. కాబట్టి మనకు బస్సు సరిపడదని అర్థం– అంతేనా?’’

రామచంద్రమూర్తి తల వంచుకున్నాడు.

‘‘బస్సు మీద వస్తే లాభం లేదని తెలిశాక మీరు వేరే వసతి చూసుకోవాలి. మరో మీన్స్‌ ఆఫ్‌ కన్వేయన్స్‌. పోనీ ఒక స్కూటరు కొనుక్కోగూడదూ?’’

రామచంద్రమూర్తి నవ్వేందుకు ప్రయత్నించాడు. ‘‘డబ్బు కావాలి కదండీ’’ అన్నాడు.

‘‘గూడ్‌– డబ్బులేదు కాబట్టి కారు, స్కూటరు వగైరాలు వీల్లేదు. ఆగవు, ఎక్కించుకోవు కాబట్టి బస్సు వీల్లేదు. మరి కొంచెం ముందుగా యింటిదగ్గర బయలుదేరితే?’’

‘‘అప్పటికి యింట్లో వంటకాదండి’’

‘‘ఓహో అదొకటా? కాబట్టి అదీ వీలులేదు. ముందు లీవ్‌ లెటరు రాయండి. ఈ లోపల నేను ఉపాయం ఆలోచిస్తాను’’

లీవ్‌ వ్రాస్తున్నంతసేపూ ఆఫీసరు రామచంద్రమూర్తి వంక తమాషాగా చూస్తూ కూర్చున్నాడు. ‘‘ఆ ఉపాయం తట్టింది. అది బెస్టు’’.

‘‘చెప్పండి సార్‌’’

‘‘తొమ్మిదింటికి ఇంట్లోనుంచి బయటికి రండి– వెంటనే పరుగు ప్రారంభించండి. ఎక్కడా ఆగకండి. అరగంటలో ఆఫీసులో ఉంటారు. పైగా వొంటికి ఎంతో మంచిది. ఏమంటారు?’’ ఈ మాటలని అతడు నవ్వడం ప్రారంభించాడు.

రామచంద్రమూర్తి మొహం జేవురించింది. మనిషి నిలువెల్లా ఊగిపోయాడు. ‘‘మీ ధోరణి మీ హోదాకు తగినట్టు లేదు. అయామ్‌ సారీ. రియల్లీ సారీ. అన్నట్టు మీకు తెలియదేమో. పరుగెత్తమని సలహా ఇచ్చారు. ఐ వజ్‌ ఎ ఫేమస్‌ రన్నర్‌ వన్స్‌’’ అని స్ప్రింగ్‌ డోర్‌ మూసి యివతలికి వచ్చాడు.

’ ’ ’

ఆ సాయంకాలం ఆఫీసు నుంచి బయటపడి రామచంద్రమూర్తి నుదురు చేత్తో రుద్దుకున్నాడు. చల్లనిగాలి వీస్తున్నది. వేగంగా నడవడం ప్రారంభించాడు. ఈ ప్రాంతంలో పెద్ద ఆవరణ ఉంది. కొందరు యువకులు రన్నింగ్‌ ప్రాక్టీస్‌ చేస్తూవుంటారు. అతనికి పరుగెత్తాలని సరదా పుట్టింది. ప్యాంట్‌ కొంచెం పైకి మడిచాడు. కోటు చేతులు పైకి మడిచాడు. ‘‘రన్‌ రన్‌’’ అనుకున్నాడు. అలా తమ వీధికి చేరుకునేవరకూ పరుగెత్తుతూనే ఉన్నాడు.

ఆయాసంతో వగర్చుతూ యింటికి వచ్చిపడ్డాడు. మంచం మీద కూలబడిపోయాడు. సీతమ్మ ఆదుర్దాగా ‘‘ఏమిటండీ’’ అంటూ వచ్చింది. ఆయాసంలోనే ‘‘మంచినీళ్లు... వద్దు కాఫీ’’ అన్నాడు. ఆమె లోపలికి వెళ్లింది. అతడు కాళ్లు చాపి మంచంలో వెల్లకిలా పడుకున్నాడు. అయిదు నిమిషాల తర్వాత వచ్చి చూసి ఆమె అదిరిపడింది. భయంతో పరుగెత్తుతూ వెళ్లి దగ్గర్లోనే ఉన్న డాక్టరును పిలుచుకొచ్చింది. ఆయన పరీక్ష చేసి ‘‘చిన్న పెరాలసిస్‌ స్ట్రోక్, అదే పక్షవాతం. కుడి కాలూ చెయ్యీ పడిపోయాయి. విశ్రాంతిగా పడుకోనివ్వండి. నేను మళ్లీ వచ్చి చూస్తాను. ప్రాణభయం ఏమీలేదు’’ అని చెప్పి వెళ్లిపోయాడు.

రామచంద్రమూర్తి కళ్లలో నీళ్లు ఉబికి వచ్చి బుగ్గల మీదుగా కిందికి జారుతున్నాయి.

‘‘రన్‌... రన్‌ మై డియర్‌ బాయ్‌ రన్‌...’’

(సాక్షి సాహిత్యం; జూన్‌ 18, 2018)

 

కవన శర్మ ‘ఆమె ఇల్లు’

కవన శర్మ

ప్రొఫెసర్‌ కవన శర్మ కథ ‘ఆమె ఇల్లు’ సంక్షిప్త రూపం ఇది. కవన శర్మగా ప్రసిద్ధులైన కందుల వరాహ నరసింహ శర్మ 23 సెప్టెంబర్‌ 1939న విశాఖపట్నంలో జన్మించారు. 25 అక్టోబర్‌ 2018న తన 79వ యేట బెంగళూరులో మరణించారు. ఆయన కథల్లో స్త్రీవాదం బలంగా వ్యక్తమవుతుంది. కానీ దీనికంటే ఎక్కువగా హాస్య రచయితగా గుర్తింపుపొందారు. దీనికి మించి సైన్సు రచయితగా పేరొందారు. ‘కవన శర్మ కథలు’, ‘బ్రెయిన్‌ డ్రెయిన్‌– అమెరికా మజిలీ కథలు’, ‘ఇరాక్‌ డైరీ’, ‘రామకాండం’, ‘సైన్స్‌ నడిచిన బాట’, ‘కోతి రాతలు’, ‘మన ప్రాచీన చరిత్ర ఒక కొత్త చూపు’, ‘సర్‌ ఆర్థర్‌ కాటన్‌ జీవితము–కృషి’ లాంటివి ఆయన పుస్తకాలు.

––––

ఇల్లాలి ఇల్లు

పెద్దగా చదువుకోని కమలకు చిన్న ఉద్యోగం దొరికింది. కష్టపడి ఏ పనైనా చెయ్యటానికి సిద్ధపడే వారికి ఏదో ఒక ఉద్యోగం దొరకకపోదు. ఉద్యోగం దొరికిన కొన్నాళ్లకి తనకంటూ తనదైన ఒక ఇల్లు ఎంత చిన్నదైనా సరే, అద్దెకు సంపాదించాలనుకుంది. కాని ఇల్లు దొరకటం ఉద్యోగం దొరకటమంత సులభంగా లేదు.

‘‘మీరెంతమంది వుంటారు?’’

‘‘నేనొక్కతినే!’’

‘‘మీవారు, పిల్లలూ ఈ ఊళ్లో ఉండరా?’’

‘‘మావారుంటారు. పిల్లలు పెళ్లిళ్లయి దూరంగా ఉన్నారు.’’

‘‘మీవారు మిమ్మల్ని విడిచిపెట్టారా? లేక విడాకులిచ్చారా?’’

‘‘లేదు’’

‘‘మీవారేం చేస్తూ వుంటారు?’’

కమల చెప్పింది.

‘‘అంత పెద్ద ఉద్యోగస్థుడి భార్య అయిన మీరు ఇంత చిన్న ఇంట్లో ఉండగలరా?’’

‘‘అనే అనుకుంటున్నాను’’

‘‘మీ ఇద్దరు దెబ్బలాడుకున్నారా?’’

‘‘లేదు’’

‘‘మీకు స్వంత ఇల్లుందా?’’

‘‘లేదు’’

‘‘మీరో అద్దె ఇంట్లోనూ, మీ ఆయనో అద్దె ఇంట్లోనూ ఉంటారా?’’

‘‘కాదు. నేను అద్దె ఇంట్లోనూ, ఆయన తన స్వంత ఇంట్లోనూ ఉంటాము.’’

‘‘ఆయన స్వంత ఇల్లు మీది కాదా?’’

‘‘కాదుట’’

‘‘ఎవరన్నారు?’’

.........

ఆఖరికి కమల వయస్సే ఉన్న ఒక అవివాహిత స్త్రీ కమల ఆఫీసులోనే పనిచేస్తున్న ఆవిడ చిన్న ఇంట్లో చిన్న భాగం విడిగా ఏర్పాటు చేసి కమలకి అద్దెకిచ్చింది, కంపెనీ కోసం. ఆ మర్నాడు కమల ఆఫీసుకు సెలవు పెట్టి బాంకుకు వెళ్లింది. బాంకులో ఆమె పేర్న తండ్రి పోతూ పోతూ వేసిన పదివేల రూపాయలు ఫిక్స్‌డ్‌ డిపాజిట్‌లో ఉన్నాయి. దానిమీద అయిదు వేలు అప్పు తీసుకుని ఇంటికి కావలసిన మంచం, పరుపు, స్టౌ, పప్పులు, ఉప్పులు కొనిపెట్టుకుంది.

ఆ పైన భర్త ఇంటికి వెళ్లింది. ‘‘ఇన్నాళ్లూ మీరు నన్ను పోషించారు. నేను చాకిరీ చేసాను. రెండింటికీ చెల్లు. ఇందులో నా ఎడ్రస్‌ ఇస్తున్నాను. ఆ ఇల్లు అద్దెది. కాని అది ‘నా’ అద్దె ఇల్లు. మీకెప్పుడైనా రావాలనిపిస్తే రండి’’ అని చీటి వ్రాసిపెట్టి, తాళం వేసి, చెవి పక్కింట్లో ఇచ్చింది.

‘‘ఊరు వెళ్తున్నారా?’’

‘‘లేదు. నా ఇంటికి వెళ్తున్నాను.’’

కమల భర్త ఇంటికి వచ్చి కమల పెట్టిన ఉత్తరం చూసుకున్నాడు. ఆ కోపంలో కమల చేసిన తెలివితక్కువ పని గురించి ఆమె తమ్ముడికి, తన సంతానానికి ఉత్తరాలు వ్రాసిపడేసాడు.

ఉత్తరం అందగానే కమల తమ్ముడు కృష్ణ పరిగెత్తుకు వచ్చాడు. బావగారు చెప్పినది విన్నాడు. చిరునామా తీసుకున్నాడు.

‘‘నవ్వు చేసిన పనేం బాగాలేదక్కా. బావగారు ముక్కోపే! ముప్పై యేళ్లు సర్దుకొన్నదానివి. అయినా బావకి దూరంగా కొన్నాళ్లుందాం అని నువ్వనుకొంటే వచ్చి నా దగ్గరుండరాదా? నీ కొడుకు దగ్గరకు వెళ్లరాదా? (అయినా) అది నీ ఇల్లు కాదా? అంతింటికి యజమానురాలివి ఈ దోసెడు కొంపలో ఎందుకు ఇరికావు?’’

కమల తాపీగా జవాబు చెప్పింది.

‘‘అది నా ఇల్లు కాదు, ఒకప్పుడు నాదే అనుకున్నాను. ఆయన పెంచుకుంటున్న కుక్కదెట్లా కాదో, నాదీ అట్లానే కాదు. ఆయన కుక్కనీ ఆపేక్షగానే చూసుకొంటారు, నన్నూ ఆపేక్షగానే చూసుకొంటారు. అంతమాత్రాన మాకు ఇంటిమీద హక్కులుండవు.’’

‘‘ఎందుకక్కా అంత నిష్ఠూరంగా మాట్లాడ్తావు! ఏదో విషయంలో నీ మనస్సుకి నొప్పి కలిగింది. ఆ నొప్పి తగ్గేవరకు వచ్చి నాతో ఉండు.’’

‘‘అది నా ఇల్లు కాదని విడిచిపెట్టాను. నీ ఇల్లూ నాది కాదు కనుక రాను.’’

కమలకు పెళ్లయిన కొత్తలో పుట్టింటికి వెళ్లినప్పుడు, పాత అలవాటు ప్రకారం వాళ్లమ్మ పాత న్యూస్‌ పేపర్లు అమ్మగా వచ్చిన డబ్బును అక్కా తమ్ముడికీ సమానంగా పంచినప్పుడు కృష్ణ, ‘‘ఆడపిల్లకి పెళ్లవగానే అత్త వారింట్లో హక్కు లేర్పడ్తాయి. పుట్టింట్లో పోతాయి. ఏదో ఒక ఇంటి సంపదలోనే వాటా వస్తుంది. అవ్వాబువ్వా ఎలా వస్తాయి!’’ అన్నాడు. 

‘‘రెండ్రూపాయలకెన్ని మాటలన్నావురా! రేపు నీ ఇంటికి నన్ను రావద్దంటావురా!’’ అంది కమల బాధగా.

‘‘అదేమిటక్కా! నీకీ ఇంట్లో ఎప్పుడూ స్థానముంటుంది’’ అన్నాడు నొచ్చుకుంటూ.

కమలకి నిజానికి పుట్టింట్లో ఏ లోటూ జరగలేదు. కానీ కమలని బాధిస్తున్నది హక్కుగా ఏదీ రాకపోవటం. అన్నీ బహుమానాలుగానే రావటం. బహుమానాలు అవతలి వాళ్లు ఆపేక్షతో పెట్టే భిక్షలు. 

‘‘అది మన ఇల్లు కాదురా! అది నీ ఇల్లు. అక్కడ నేను అతిథిని. మీ బావగారింట్లో దాసిని.’’

‘‘బావగారు మంచివారని నువ్వూ ఒప్పుకుంటున్నావు కదా!’’

‘‘అది మంచికి నువ్విచ్చే నిర్వచనం మీదుంటుంది. నేను కోరుకునే స్వేచ్ఛని బట్టీ ఉంటుంది. ఆయన ఇచ్చింది నేను తీసుకొంటున్నంత కాలం ఏ సమస్యా ఉండదు. నేను నాకింత కావాలని అడిగి ఆయన ఇవ్వకపోతే సమస్యలు మొదలవుతాయి.’’

‘‘అన్నీ ఆయన అమరుస్తుంటే నీకు ఇంకా డబ్బెందుకు!’’

‘‘నువ్విక్కడ రెండ్రోజులుండు. నీ జేబులోని డబ్బు నాకివ్వు. నీ అవసరాలు గమనించి నేనే నీకు అన్నీ అమరుస్తాను. ఆ స్వర్గం అనుభవిస్తే గాని అర్థం కాదు.’’

‘‘నువ్వు లేని సమయంలో నాకు కాఫీ తాగాలనిపిస్తే?’’

‘‘ఆయన లేని సమయంలో నాకనిపిస్తే?’’

‘‘ఇంట్లోనే ఉంటావు కదా కలుపుకొంటావు!’’

‘‘ఇప్పుడు నువ్వూ ఇంట్లోనే కదా ఉండబోతున్నది. కలుపుకుంటావు. ఎంత జాగ్రత్తగా కలుపుకుంటావంటే పాలవాడు పోసిన పాలు అన్ని అవసరాలకి సరిపడేలాగా జాగ్రత్తగా కలుపుకుంటావు. నేను ఆఫీసునుంచి వచ్చి ఓ కప్పు కాఫీ కోరవచ్చునన్న స్పృహతో కలుపుకొంటావు. పాలు వలకకుండా కలుపుకుంటావు. కొలిచి కలుపుకుంటావు.’’

కమల మాటలకి కృష్ణ అప్రతిభుడయ్యాడు. అక్కడ భోంచేసి, బావగారైన రామారావు దగ్గరకు వెళ్లి రాయబారం విఫలమైనదని చెప్పాడు. 

రామారావు వెంటనే వెళ్లలేదు. తన భార్య విడిగా ఉండటం గురించి అందరు అడుగుతుంటే అవమానం అయిపోతోందని ఓ పదిరోజుల తరవాత వెళ్లాడు.

‘‘ఇంటికి రా!’’ అన్నాడు.

‘‘ఎవరింటికి?’’ అని అడిగింది కమల.

‘‘మనింటికి’’ అన్నాడు రామారావు.

‘‘అది మన ఇల్లు అన్న విషయం మీ నోటంట మొదటిసారి వింటున్నాను’’

‘‘ఎప్పుడు కాదన్నాను?’’

‘‘లక్షసార్లు’’ కమల ఒక్కొక్క సందర్భం చెప్పుకు వచ్చింది.

కమల పుట్టింటి విషయం వచ్చినప్పుడల్లా ‘‘మీ ఇంట్లో అట్లాగేమో కాని...’’ అంటూ ఉంటాడు. కమలను వేరు చేస్తూ ‘‘మా ఇంట్లో అట్లా కాదు’’ అంటూ ఉంటాడు. ఎన్నాళ్లయినా ‘మీ’ ‘మా’లు పోయి మన అన్న మాట ఏర్పడలేదు. ఏదన్నా భేదాభిప్రాయం వ్యక్తం చేస్తే, ‘‘ఇది నా యిల్లు. నా ఇంట్లో నా మాటే నెగ్గాలి’’ అనేవాడు.

‘‘నా పుట్టింట్లో ఇది నా యిల్లంటారు. మీరేమో నా పుట్టింటి గురించి ‘మీ ఇల్లు’ అంటూ ఉంటారు. ఈ రెండింటిలో ఏది నా యిల్లు?’’ అడిగింది కమల ఓరోజు.

‘‘ఆడవాళ్లకేమిటి! అన్నీ వాళ్ల ఇళ్ళే’’ అని దాన్ని హాస్యంలోకి దింపి కొట్టిపారేసాడు.

కమల ఇంట్లోంచి బయటికి వచ్చిన నెల రోజులకి తల్లిని ఒప్పించి తీసుకు వెళ్లటానికి కొడుకు నారాయణ వచ్చాడు.

‘‘అమ్మా పోనీ వచ్చి నా దగ్గర ఉండు’’ అన్నాడు.

‘‘నీ ఇంట్లో ఉంటే నా ఉద్యోగం ఏమవుతుంది! ఉద్యోగం వదులుకొని వచ్చినా నీ ఇంటి పద్ధతి నాకు పడదు. నాకోసం మీ పద్ధతులు మార్చుకోలేరు కదా’’ అంది కమల.

‘‘అమ్మా! నా ఇంట్లో నా భార్యకుగాని నాకు గాని పూర్తి స్వేచ్ఛ ఉందా?’’ అన్నాడు నారాయణ.

‘‘కావచ్చు, కాని నువ్వు నీ ఇంట్లో బానిసవు కావు’’ అంది కమల.

‘‘అమ్మా, భార్య భర్తకి బానిస. భర్త మొత్తం కుటుంబానికి బానిస. పూర్తి స్వేచ్ఛ ఎక్కడా ఉండదు. పరిమితుల్ని గుర్తించటమే స్వేచ్ఛ అంటారు’’ అన్నాడు నారాయణ.

‘‘నాకు పెద్ద విషయాలు అర్థంకావురా నారాయణా! వ్యవస్థ మారితేగానీ మారనివి కొన్ని వున్నాయి నిజమే. కాని కొన్ని వ్యక్తులు మారటం ద్వారా మారగలిగినవి ఉన్నాయి. మగవాళ్లు మాటల్లో, ప్రవర్తన్లో కొంత అహంకారాన్ని వదులుకుంటే, స్త్రీలకి ఓ మనస్సుందని గుర్తిస్తే చాలు స్త్రీల జీవితంలో మల్లెలు పూస్తాయి.’’

‘‘ఇది నీ ఇల్లా అమ్మా?’’ నారాయణ అడిగాడు.

‘‘అవును. ఇక్కడ నా మాట చెల్లుతుంది’’ అంది కమల.

(సాక్షి సాహిత్యం; 29 అక్టోబర్‌ 2018)

 

 

ఆలూరి బైరాగి ‘జేబుదొంగ’

ఆలూరి బైరాగి 

కవీ కథకుడూ ఆలూరి బైరాగి (1925–1978) ‘జేబుదొంగ’ కథకు సంక్షిప్త రూపం ఇది. సంక్షిప్తం: సాహిత్యం డెస్క్‌. ఇందులోని చిక్కటి కవిత్వాన్ని అనుభవించాలంటే మాత్రం పూర్తి పాఠం చదవాల్సిందే. ‘ఆగమ గీతి’, ‘నూతిలో గొంతుకలు’ కవితా సంపుటాలు, ‘దివ్య భవనం’ కథాసంపుటి బైరాగి ప్రసిద్ధ రచనలు.

–––

నువ్వూ నేనూ ఒకటే

నీవు సిద్ధంగా లేని సమయాలలో వస్తాడు. నీవు సిద్ధం కాకముందే వెళ్లిపోతాడు. అతడు వచ్చిన క్షణం మెరుపు మెరుస్తుంది. ఒక క్షణం అంతా వుంటుంది. ఏదీ లేకపోదు. ఆ మనిషి. మనుష్యమాత్రుడు కాదుగాని కేవలం మనుష్యుడు. ఈ క్షణం ఆకాశం క్రింద ఈ ప్రదేశంలో రెండుడుగుల మేర మానవుడా! కొంచెం కరుణ కావాలి కదూ!

అతను తెనాలి స్టేషనులో ప్లాట్‌ఫారం మీద కూచుని వున్నాడు. పేరు ప్రసాదరావు. మెడ్రాసువెళ్లే మెయిలు కోసం ఎదురుచూస్తున్నాడు. ఎవరినో పంపించటానికి వచ్చాడు.

రాత్రి తొమ్మిది గంటలవుతున్నది. బండి రావటానికి అరగంట టైమున్నది. ముందు జాగ్రత్త వున్న ప్రయాణీకులు అప్పుడే ప్లాట్‌ఫారం మీద నిండారు.

ప్రసాదరావు గొంతుకు కూర్చుని వున్నాడు. అతనికి కొంచెం దూరంలో పక్కచుట్ట మీద కుదురుగా కూర్చునివున్నారు పూర్ణచంద్రరావు. ఆయనకు కొంచెం దూరంలో ఆయన భార్య చతికిలబడి వున్నది. ఆమె ఒక మాంసపు ముద్ద. వాళ్లిద్దరిని చూడగానే లక్ష్మీదేవి దయ వాళ్లమీద లేకపోలేదని తోస్తుంది. పూర్ణచంద్రరావు గారికి మెడ్రాసులో ఏదో మంచి ఉద్యోగం అయిందట. గంపెడు సామాన్లతో బండి ఎక్కడానికి సిద్ధంగా వున్నారు.

పూర్ణచంద్రరావు ఇందాకటినుంచి ఏదో మాట్లాడుతూనే వున్నారు. అతను ఊకొడుతూనే ఉన్నాడు. చేయబోయే ఉద్యోగం సంగతి, ఇళ్లు దొరకటం ఎంత కష్టమో, ఆంధ్రుల అరవల తగాదాల సంగతి... ఆఖరుకు ఆయన ఏం చెబుతున్నది కూడా వినటం మానేశాడు అతను. అతని ధ్యాసంతా ఒక బలవత్తరమైన సమస్యపై కేంద్రీకరించబడి వున్నది. సమస్య కొత్తదేమీ కాదు. వయస్సు వచ్చిన దగ్గర్నించీ బాధిస్తున్న సమస్యే. అర్జెంటుగా కొంత డబ్బు కావలసి ఉన్నది. డబ్బు ఎప్పుడూ కావలసిందే! కాని ఇప్పుడు ప్రత్యేకంగా అవసరం వచ్చింది.

అతను ఆ సాయంత్రమే వెళ్లి పూర్ణచంద్రరావుగారిని డబ్బు అడిగాడు. ఆయన ఇస్తాననిగానీ, ఇంత ఇస్తాననిగానీ చెప్పలేదు. లేదనీ చెప్పలేదు. అందువల్ల అతను ఆశ పెట్టుకొనే ఉన్నాడు. కాని పక్షంలో లేదని చెప్పేవాడేగా? ఈ ఆశతోనే ఆ సాయంత్రమంతా ఆయనతో గడిపాడు. కాని మళ్లా డబ్బు ప్రస్తావన రాలేదు. అతనికి ఆ ప్రస్తావన తెచ్చే సాహసం లేదు. అసలు వచ్చి అడిగినందుకే పశ్చాత్తాప పడుతున్నాడు. అందువల్ల అతను మనస్సు ఎక్కడో పెట్టుకుని కాళ్లు గుదులు పట్టిన గుర్రంలా, ఉరకలెత్తుతున్న పూర్ణచంద్రరావు వాగ్దాటిని భరించాడు. అప్పటికీ చాలక తమతో బాటు స్టేషనుకు కూడా రమ్మన్నాడు. విసుగెత్తి తప్పుక పోదామని చూశాడుగానీ వీలుపడలేదు. డబ్బు లేక, ఉద్యోగం లేక డబ్బు అడగటానికి వచ్చిన వాడిమీద డబ్బు ఉండి, మంచి ఉద్యోగం ఉండి, అప్పు పెట్టగలిగిన వానికుండే ఆధిక్యత పూర్ణచంద్రరావుకు అతని మీద ఉంది.

జరుగుతున్నదంతా అతనికి ఒక కల మాదిరిగా ఉంది. ఎందువలనోగాని అతను ఆ డబ్బు అడగడానికి వచ్చిందీ, డబ్బు లేక కష్టాలు అనుభవించపోతున్నదీ తానేనని భావించలేకపోతున్నాడు. కాని ఒక ప్రక్క ఇదంతా తనకు సంభవించిందేనని తెలుసు. ఈ విధంగా అతను కొంతకాలం నుంచి రెండు ప్రపంచాల్లో జీవిస్తున్నాడు. అందులో ఒక ప్రపంచం రెండోదాన్ని దూరం నుంచి మాత్రమే చూస్తున్నది. ఈ రెండు ప్రపంచాలకూ వంతెనలాగా డబ్బు అవసరం. 

సాయంత్రం పూర్ణచంద్రరావు మాటలు వింటూనే అతను డబ్బు దొరకటానికి ఇతర మార్గాలన్నీ ఆలోచించాడు. ఒక్కొక్క మార్గాన్నీ తీసుకుని పూర్వపరాలన్నీ ఆలోచించి, నిదానంగా ఒక్కొక్కదానికీ నీళ్లు వదులుకున్నాడు. ఆఖరుకు ఏమార్గం అనుసరించినా లాభం లేదని తెలుసుకున్న తర్వాత ఒక రకమైన ప్రశాంతిలో పడ్డాడు. అప్పుడు అతని మనస్సు ఇదివరకు అతను ఎన్నడూ గమనించని విషయాలు గమనించసాగింది. మాట్లాడేటప్పుడు పూర్ణచంద్రరావుగారి మూతి వంకరగా ఒక ప్రక్కగా ఎందుకుపోతుందా అని ఆశ్చర్యపడసాగాడు. ఈ విషయాన్ని ఇదివరకు ఎందుకు గమనించలేదా అనుకున్నాడు.

అతని అవ్యక్తంలో కదులుతున్న నీడ కొంచెం చిక్కనయింది. ఇంటివాడి ముఖం కనిపించింది. ‘ఏమండీ రెండు నెలల అద్దెబాకీ!’ కానీ అది అంత కష్టమైన విషయం కాదు. ఇంటివాణ్ని ఎలాగో మాటలతో సరిపుచ్చవచ్చు. ఇబ్బంది కిళ్లీకొట్టువాడితోనే. ఇరవై ఏడు రూపాయలు. వాడి కొట్టెంత కొట్టు? వాడికి తన మీద ఎంత నమ్మకం? ఉలకడు. పలకడు. మొన్న మాత్రం ‘బాబుగారూ! లెక్క యిచ్చారు కారు. కొంచెం ఇబ్బందిగా ఉంది’ అన్నాడు. ‘కొంచెం’ అన్నాడంటే ఎంత ఇబ్బందిగా ఉండి ఉండాలి!

అతను గొంతుక్కూర్చున్న వాడల్లా కదిలాడు. నడుము నొప్పిపట్టినట్టుంది. భారమంతా మోయటం వల్ల కుడికాలు బొటనవ్రేలు నరం లాగుతున్నది.

అకస్మాత్తుగా బ్రహ్మాండమైన కెరటంలా బాహ్య స్మృతి అతనిమీద విరుచుకు పడింది. బండి వస్తున్నట్లుంది. ప్లాట్‌ఫారం రూపం మారిపోయింది. వందలకొలది తలకాయలు లేచి నుంచున్నాయి. క్రింద కూర్చున్న అతనికి తన చుట్టూ భూమిలోంచి లెక్కలేనన్ని చెట్లు మొలుచుకొచ్చి చూస్తుండగానే పెరిగి పెద్దవై ఆకాశమంత ఎత్తయినట్టు తోచింది. ఒక్క అరక్షణంలో అతనికీ, ఆ సాయంత్రం గడిచిన గడియలకూ సంబంధం తెగిపోయి మధ్య అఘాతం ఏర్పడింది. పూర్ణచంద్రరావుగారి ‘బండి వస్తున్నది. లే’ కేకతోపాటు, తనంతటతానే లేచి నుంచున్నాడు. వందల కాళ్లూ చేతులూ పెట్టెల దరవాజాల దగ్గర కొట్టుకోసాగినై. అతను నడవ నవసరం లేకపోయింది. గట్టిగా ఊపిరి పీల్చి తెప్పరిల్లి చూచేటప్పటికి రెండవ తరగతి పెట్టె ముందు కమ్మీలు పట్టుకొని నిలబడివున్నాడు. లోపల ఒక సీటు మీద బెడ్డింగు సగం పరుచుకొని పూర్ణచంద్రావుగారి భార్య నిండుగా కూచుని వున్నది. పూర్ణచంద్రరావు వాకిట్లో నిలబడి ఏదో చెపుతూ జేబులో చెయ్యిపెట్టాడు. అతని దృష్టంతా చేతిమీదే వున్నది. ఆ చేయి మెల్లగా తన చేతిలో ఏదో పెట్టింది. ఐదు రూపాయల నోటు. అతను ఏమీ మాట్లాడలేకపొయ్యాడు. అతని మనసులో మొట్టమొదట కలిగిన భావం వద్దందామని. కానీ వద్దనలేక పొయ్యాడు.

డబ్బు మీది ఆశ వలన కాదు. ఐదు రూపాయలు అతన్ని గట్టెక్కించలేవు. వద్దనే శక్తి లేకనే మాట్లాడకుండా ఊరుకున్నాడు. ఇది ఒక అవమానం కింద లెక్కగాదు. ఇప్పుడు ఆయన ఐదు ఇచ్చినా వంద ఇచ్చినా ఒకటే. ఆ ఐదు తను తేలిగ్గా తిరిగి ఇచ్చివేయొచ్చు. కాని ఇచ్చినాయన బాధపడినట్టు మొఖం పెట్టడం, ఇద్దరి మధ్యా తప్పనిసరిగా పెంచుకోవలసిన ద్వేషం, ఇవన్నీ తలచుకునేటప్పటికి అతనికి అసహ్యం వేసింది. ఆ పరిస్థితిలో అభిమానం ఒక ఆడంబరంగా తోచింది. ఇంకొకప్పుడయితే ఇలాంటిది జరిగిన పక్షంలో నొచ్చుకుని ఉండేవాడేమో? ఇప్పుడు అలా అనిపించలేదు. సాయంత్రం నుంచి జరుగుతున్నదానికి క్రమానుగతమైన పర్యవసానంలా తోచింది.

రైలు కూతవేసింది. పూర్ణచంద్రరావు వెళ్లొస్తానని చెప్పారు. చెయ్యి ఊపటానికి కూడా సిగ్గు వేసింది. దూరంగా చీకట్ల సుడిగుండంలో మాయమవుతున్న మొఖాలను చూస్తూ నిలబడ్డాడు. ఒక నిమిషం తరువాత అక్కడ ఏమీలేదు.

అతను వెనక్కు తిరిగి, ఆ యాతన నుంచి బయటపడి, వంతెన మెట్లు ఎక్కసాగాడు. ఇక ఇప్పుడు తొందర లేదు. మెల్లగా ఇష్టం వచ్చినప్పుడే గదికి చేరుకోవచ్చు. 

అకస్మాత్తుగా రాత్రి యొక్క సమ్మోహన విద్యుత్స ్పర్శ అనుభవించాడు. నగరమంతా మెలకువకూ నిద్దరకూ మధ్యనున్న సరిహద్దు ప్రాంతంలా ఉంది. ఈపాటికి ఎక్కువమంది నిద్రపోయి ఉండరు. అంతా నిద్రల నీలవనంలో ప్రవేశించటానికి వుంకిస్తూ వుండి వుంటారు. ఈ నీడల నాటకరంగం మీద జీవితపు మెరకపల్లాల్లోంచి వచ్చిన వాళ్లందరూ ఒకే హోదాతో నిలబడతారు. ఇక్కడ విభేదాలు లేవు. ఈ కౌగిలి అందరికీ ఒకేరకపు శాంతినిస్తుంది. ఇక్కడ యాచన లేదు. లేదనటం లేదు. అవమానం లేదు. ఈ వాకిలి దగ్గరకు వచ్చినవాడెవ్వడూ ఉత్తచేతులతో తిరిగి వెళ్లడు. ఇదే రోజువారీగా చేసే యాత్రల గమ్యస్థానం.

అకస్మాత్తుగా తన జేబు ఎవరో లాగినట్లయ్యి వెనక్కు తిరిగాడు. అతని కుడిచెయ్యి దానంతటదే ఏదో వస్తువునో జంతువునో పట్టుకున్నది. ఆ గుడ్డివెలుతురులో మెల్లగా తానొక కుర్రవాడి చెయ్యి పట్టుకొని వున్నానని గ్రహించాడు.

ఆ కుర్రవాడికి 14, 15 ఏళ్లుంటాయ్‌. అతను నడిచివచ్చిన చీకటంత నల్లగా ఉన్నాడు. వీడికేదో జబ్బు అనుకొనేటంత సన్నగా వున్నాడు. ఆకలి మొఖం మీద తాటికాయంత అక్షరాలలో రాసివున్నది. చిరిగిన చొక్కా వేసుకొని వున్నాడు. వాడి కుడిచేతిలో అతని జేబులోంచి ఇప్పుడే తీసిన ఐదు రూపాయల నోటు నలిగి గట్టిగా చిక్కుకుని వున్నది. వాడు దాన్ని ప్రపంచమంతా లాక్కోటానికి వచ్చినా వదలకుండా వుండేటంత దృఢనిశ్చయంతో పట్టుకొని వున్నాడు.

ఆ కుర్రవాడు క్రమంగా అతని దృష్టిలోంచి కరిగిపోయి, అతని నిర్దాక్షిణ్యాన్ని దూషిస్తున్నట్టూ, దేశకాలాలు మరిపించి ఉక్కిరి బిక్కిరి చేశాడు. క్రమేపీ ద్వేషం లేని కోపం, ప్రత్యేకమైన లక్ష్యం లేని జాలి, జాలితో కూడుకున్న అసహ్యం, ఇంకా అనేక మనోభావాలు విరుచుకుపడి అతని మనఃస్థితిని ముంచెత్తాయి. వాటి బరువు క్రింద అల్లల్లాడిపొయ్యాడు. వాటి బ్రహ్మాండమైన ఆకారం ముందు అతను విశ్వరూపాన్ని సందర్శించిన వానిలా తన అల్పత్వాన్ని గుర్తించాడు. ఒక్క క్షణం అతను అన్ని మెట్టపల్లాలు అధిగమించి ఆ కుర్రవాడితో సంపూర్ణ తాదాత్మ ్మం అనుభవించాడు. తనే జేబుదొంగననీ, ఆ కుర్రవాడి జేబు తనే కొట్టినట్టూ అనుకున్నాడు. ఈ విశాల భూతలం మీద కళ్లు తెరచిన రోజునుంచీ నేటి వరకూ ఎన్నడూ అనుభవించని ఏకత్వాన్ని ఆ క్షణంలో సాధించగలిగాడు. అతనికిప్పుడు ప్రపంచమంటే అసంతృప్తి లేదు.

అకస్మాత్తుగా ఆ కుర్రవాడి భుజం మీద చెయ్యి వేసి బుజ్జగించాలనీ, దగ్గరకు తీసి లాలించాలనీ కోరిక కలిగింది. కుర్రవాడి చెయ్యి వదిలి భుజం మీద చెయ్యి వేయటానికి చెయ్యిజాచాడు. కుర్రవాడు గిరుక్కున పిల్లిలా వెనక్కు తిరిగి చీకటిలో మాయమయ్యాడు. వాడు ఐదు రూపాయల నోటును గుప్పెటతో అలాగే పట్టుకొని వున్నాడు.

అతడు కుర్రవాడు మాయం కావడం చూస్తూ నిలబడ్డాడు.

(సాక్షి సాహిత్యం; నవంబర్‌ 19, 2018)

 

అల్లం శేషగిరిరావు ‘చీకటి’

అల్లం శేషగిరిరావు

అల్లం శేషగిరిరావు(1934–2000) ‘చీకటి’ సంక్షిప్త రూపం ఇది. 1995లో అచ్చయింది. ఆయన ఒరిస్సాలో జన్మించాడు. రైల్వేలో పని చేశాడు. రెండు కథా సంకలనాలు ‘మంచి ముత్యాలు’, ‘అరణ్య ఘోష’ ప్రచురించాడు. నాకు నచ్చే కథకుల్లో అల్లం శేషగిరిరావు ఒకరు.

––––

మనిషిలోని వెలుగు చీకటి

బాతుల వేటకు బయల్దేరాడు కెప్టెన్‌ వర్మ. డబుల్‌ బేరల్‌ షాట్‌గన్‌ భుజానికి తగిలించుకుని హంటింగ్‌ సూట్లో బంగళా మెట్లు దిగాడు. వెంట పెంపుడు కుక్క సీజర్‌. తంపర వైపు నడుస్తున్నాడు. చుట్టూ చీకటి. చలి మంచు. పొల్లాల్లో నక్కల మంద ఊళ. క్రాంక్‌... క్రాంక్‌... ఆకాశంలో బాతుల మంద.

అదే చీకట్లో, అదే తంపర వైపు పిట్టల వేటకు బయల్దేరాడు డిబిరిగాడు. వయసు అరవై దాటింది. గోచీ తప్ప మరేమీ లేదు. చేతిలో నాటు తుపాకి. భుజానికి పాత మురికి సంచి. అందులో ముసలి పెంపుడు కొంగ. సంచీలోంచి నాటుసారా తీసి డగ్‌డగ్‌మని గుటకేశాడు. బీడీ వెలిగించాడు. 

తంపర ఒడ్డున మొగలి డొంకలో కూర్చున్న వర్మకు దూరంగా ఏదో దీపం కదులుతున్నట్టనిపించింది. అప్పుడే బాతుల మంద నీటి మీద వాలడానికి చక్కర్లు కొడుతోంది. చీకట్లో రెండు మెరుపులు ధన్‌ ధన్‌. తుపాకి నిప్పులు కక్కింది. ధప్‌ ధప్‌ మని మంటిముద్దల్లా చచ్చిన బాతులు. వాటిని నోట కరుచుకుని ఒడ్డుకు తెచ్చింది సీజర్‌. రిలాక్సింగ్‌గా సిగరెట్‌ వెలిగించి ముందుకు నడిచాడు వర్మ. దూరంగా డిబిరిగాడు చలి కాగుతున్నాడు. ‘దండాలు దొరా’.

‘నీది ఏ ఊరు?’

‘నక్కలోణ్ణి’

‘ఏ ఊరు?’

‘ఎక్కడుంటే అదే మా ఊరు’

‘ఈ రాత్రప్పుడు ఏం చేస్తున్నావు?’

‘ఏటకి వచ్చాను’ చెప్పాడు డిబిరి. దీపం ఎలుతుర్లో ఏట. బుర్ర మీద లాంతరుంటుంది. మనిషి నీళ్లల్లో ఉంటాడు. లాంతరు లైటుకి పిట్టలు ఎగిరొచ్చి వాల్తాయి. వాలగానే గబుక్కున లాగేయాలి. పక్క పిట్ట కూడా పోల్చుకోకూడదు. చిన్నప్పుడు వాళ్ల బాబు దగ్గర నేర్చుకున్నాడు.

‘పిట్టలు దొరికాయా?’

‘రెండు మూడు దీపం ఎలుతుర్లో చెక్కర్లు కొట్టాయి. నువ్వు దూరంగా తుపాకి పేల్చావు. ఆ శబ్దానికి పారిపోయాయి. మరి దిగవు’. అర్థం కాకుండా నవ్వాడు డిబిరి. నీ ఏటతో నా ఏటకి దెబ్బకొట్టేశావనే నిస్పృహ. వర్మ మనసు చివుక్కుమంది. 

నాటుసారా తీసి గడగడా తాగేశాడు డిబిరి. ఎర్రటి కళ్లు. లస్క్‌ ఠపక్‌ లస్క్‌ ఠపక్‌. మందు ఎక్కువైందనుకున్నాడు వర్మ. దూరంగా పెంపుడు కొంగ సైతాన్‌ పట్టినట్టు దగ్గింది. వెళ్లి వలను తెచ్చాడు. డిబిరి సంచీ పక్కనే నాటు తుపాకి. దాన్ని చేతిలోకి తీసుకుంటూ సిగరెట్‌ ఇచ్చాడు వర్మ.

‘సారూ అది మర్డరీ తుపాకి’.

వర్మకు షాక్‌ కొట్టినట్లయింది. వెనక్కిచ్చేశాడు.

‘ఈ కొంగను పెంచుతున్నావా?’

ఏ జాతి పిట్టల్ని పట్టుకోవాలంటే ఆ జాతి పిట్టను మచ్చిక చేసుకోవాలి. వల మీద దీన్ని ఉంచాలి. దీన్ని చూసి అక్కడ కూడా మేతుందని నత్తగొట్లు వాలి చిక్కడిపోతాయి. కానీ దీనియమ్మ దీని అరుపులకే అవి దిగకుండా పారిపోతున్నాయని ఒక్క బాదు బాదాడు డిబిరి. అది కేర్‌మంది.

‘ఇది ఎగిరిపోదా?’

దానికి చూపులేదు. కంటిరెప్పల్ని దారంతో కుట్టేశాడు. దాని మందను చూసిందా ఎగిరిపోతుంది. చూపులేని పిట్టతో చూపున్న పిట్టల్ని వలేసి పట్టుకోవడం ఈ వేటలో తమాషా. డిబిరిగాడి హంటింగ్‌ టాక్టిక్స్‌కు అబ్బురపడ్డాడు వర్మ.

‘నత్తగొట్లు రాత్రిళ్లు రావుకదా? రాత్రి వలేశావు?’

‘గానీ సారూ తుంగ గుబుర్లలో గూళ్లు కట్టుకున్న కొండకోళ్లు, దాసరికోళ్లు  చీకట్లో కానుకోలేక వలలో చిక్కడిపోతాయి. పరదలు కూడా ఈ అరుపుకి అప్పుడప్పుడు దిగిపోతాయి. గానీ దొరా ఇందాక నువ్వు పరదల మందని బెదరగొట్టేశావు’.

‘నేనా?’

‘నువ్వు అరప దిగి అగ్గిపుల్ల గీసి సిగరెట్టు ఎలిగించలేదూ?’

అగ్గిపుల్ల వెలుగులో వర్మ తుపాకి గొట్టాలు జిగేల్‌మన్నాయి. ఆ మెరుపుకి దిగబోతున్న పరదల మంద బెదిరి వెనక్కి తిరిగింది.

‘ఇది మర్డర్‌ తుపాకీ అన్నావుకదా ఇందాక... మర్డర్‌ చేశావా?’

గారబట్టిన పళ్లతో గుసగుస నవ్వాడు డిబిరి. ‘నేను కాదు నా బాబు. ఈ తుపాకీతో ఒకే దెబ్బకి ఒకణ్ణి ఖూనీ చేశాడు’. డిబిరి పెదాలు ఆవేశంగా కదులుతున్నాయి. చూపులు గతాన్ని చూస్తున్నాయి.

‘సాలాకాలం క్రిందట... అప్పుడు తెల్లదొరలుండేవోళ్లు. నేను చిన్నోడ్ని. ఒకరోజు ఏటకెళ్లిన మా బాబు చీకటి పడ్డా ఇంటికి రాలేదు. ఇంతలో పక్కనున్న మావోడు వచ్చి, ‘ఏట్రా డిబిరిగా! నీ బాబుని నిన్నటినుంచి పోలీస్‌ స్టేషన్లో కుళ్లబొడిచేస్తున్నారు’ అన్నాడు.

‘ఎందుకూ?’

‘దొంగతనం చేశాడట. షావుకారి ఇంట్లో బంగారం పోయిందట’. 

కంగారెత్తిపోయి పరుగెత్తాడు. బాబాను రెండు చేతులూ చాచి కట్టేసి దూలానికి వేలాడదీశారు. కాళ్లు కట్టేసున్నాయి. గోచీ తప్ప వంటి మీద గుడ్డ లేదు. దబ్‌ ఫట్‌... వంటì æనిండా లాఠీ దెబ్బలు. చర్మం చిట్లి రక్తం ముద్ద కట్టేసింది. గావుకేకలు. కాళ్లు తన్నుకోలేక గింజుకుంటున్నాడు. 

‘చెప్పరా బంగారం ఎక్కడ దాచావో’

కొడుకును కొడితేనన్నా చెబుతాడేమోనని పసివాడి బుర్రను గోడకేసి కొట్టారు. బాబోయ్‌ అమ్మోయ్‌... దెబ్బకి రాత్రి తిన్నది కక్కుకున్నాడు.

‘ఆడ్ని ఒదిలెయ్యండి. నేను నిజం చెబుతాను’. పోలీసులు నవ్వుకున్నారు.

బంగారం దాచిన చోటు తెల్లారి చూపాలని ఆదేశిస్తూ, ఒక పోలీసును వెంట పంపారు. వెళ్లాక, ‘బాబూ, నువ్వు దొంగతనం చేశావా?’ అడిగాడు డిబిరి. జుట్టు నిమిరి, కొడుకును పడుకొమ్మన్నాడు. 

తెల్లారి తుపాకీ అందుకున్నాడు. మెరుపు వేగంతో థూమ్‌. పోలీసు ఎగిరిపడ్డాడు. ‘దొరా! నిన్న నేను దొంగతనం చేశానని ఒప్పించారే అది పచ్చి అబద్ధం. నేను దొంగతనం చేయలేదు. ఖూనీ చేశాను’. పోలీస్‌ ఇన్‌స్పెక్టర్‌ ముందు లొంగిపోయాడు. జైలుకి తీసుకెళ్లిపోయారు. పిల్లాడినే కోర్టులో సాక్షిగా వేశారు. నిజం చెప్పాలని బెదిరించారు. అబద్ధం మాత్రం ఎందుకు ఆడతాడు?

‘బాగా ఏట చెయ్యి బాగా తిను’ అని చెప్పాడు తండ్రి డిబిరికి. అప్పుడే దెబ్బలకు తట్టుకోగలవన్నాడు. మనవి దెబ్బలు తినే బతుకులన్నాడు.

తర్వాత అతడిని ఇంకేదో పెద్ద జైలుకు మార్చారు. చాలా రోజులైంది. ఒకరోజు డిబిరి ఉడుము మాంసం వంతులేసి అమ్ముతున్నాడు. ఒక కానిస్టేబుల్‌ వచ్చి, ‘ఓరీ ఇక్కడున్నావట్రా. నీ చెట్టు దగ్గర చూశాను. రేపు పొద్దుట నీ బాబుకు సెంట్రల్‌ జైలులో ఉరి తీస్తారట. కావాలంటే వెళ్లి చూసుకో’ అన్నాడు.

ఉరి... ఒళ్లు గజగజలాడిపోయింది. పెద జైలు చాలా దూరం. ఎలా వెళ్లాలో తెలీదు. ఉడుం మాంసం అమ్మిన పైసలు చాలవు. దాంతో అడుక్కున్నాడు. చేతులు చాచి. మా బాబుకు ఇలాగైందని చెప్పి. ఖూనీకోరు కొడుకని ఎగతాళి చేశారు. ఇక పరుగెత్తడం మొదలుపెట్టాడు. ఎండకీ, ఆకలికీ ఓర్చుకుంటూ, చీకటినీ, వర్షాన్నీ లెక్కచేయకుండా... ఉరుకు పరుగు నడక ఆయాసం ఆకలి... వచ్చిందా? ఇంకాదూరం. మళ్లీ నడక. పరుగు. అదిగో జైలు. ‘ఏం కావాల్రా గుంట నాకొడకా’ విసుక్కున్నాడు వార్డెన్‌.

‘నా బాబుకి ఈ రోజు ఉరిసిచ్చని కబురెట్టారు’

వార్డెన్‌ వాడి కళ్లలోకి చూశాడు. ఇంత ఆలస్యమైందేంటి? తెల్లవారుజామునే ఉరి తీసేశారు!

సచ్చిపోయాడా? నా బాబు సచ్చిపోయాడా? ఒళ్లు గజగజ వణికింది. 

వార్డెన్‌ విస్తరాకులో రెండు జొన్నరొట్టెలు ఇచ్చి తినమన్నాడు. వాళ్ల బాబు చివరి కోరిక ఈ జొన్నరొట్టెలు.  ఉరితీసేముందు, ‘బాబూ నా కొడుకు ఇంకా రాలేదూ? రాలేదుగానీ వస్తాడు. రాత్రంతా కడుపు నకనకలాడిపోతూ పరుగెత్తుకుంటూ వస్తాడు. వాడికియ్యండి బాబూ’ అన్నాడు.

బాబు శవాన్ని పాతిపెట్టిన చోటే కూర్చుని ఆ రొట్టెలు తిన్నాడు డిబిరి.

’ ’ ’

గతం పూర్తయ్యేసరికి తూర్పు ఆకాశం మీద వెలుగు. నత్తగొట్టు ఇక వేటకు పనికిరాదని చాకుతో మెడ సఫా చేశాడు డిబిరి. పెంచుకున్న కొంగను చంపడం వర్మకు పాపం అనిపించింది. అమానవీయం. తుపాకీతో కాల్చడానికీ చాకుతో కోయడానికీ మధ్య తేడా ఏమిటన్నాడు డిబిరి. కోడిని పెంచి కోసుకుని తినవా సారూ? ‘ఈరోజు నేను దీనినే తిని పొట్టనింపుకోవాలా! లేదంటే ఆకలితో సవ్వాలా!’ ఏది పాపం? భుజానికి సంచీ తగిలించుకున్నాడు డిబిరి. అప్పటికే వర్షం మొదలవుతోంది. అలాగే నిల్చుండిపోయాడు వర్మ.

(సాక్షి సాహిత్యం; మార్చ్‌ 12, 2018)

 

 

ఊరిలో ఒక పుస్తకావిష్కరణ

(మా ఊరి పెద్దాయన యెర్రం మోహన మురళి గారు ‘జీవన తరంగాలు’ పేరుతో తన ఆత్మకథ రాసుకున్నారు. మొన్న దసరాకు ఊరికి వెళ్లినప్పుడు జరిగిన ‘అలాయ్‌ బలాయ్‌’ కార్యక్రమంలో దీని ఆవిష్కరణ జరిగింది. ఆ సందర్భంగా మాట్లాడింది ఇక్కడ ఇస్తున్నాను.)

ఊరి యువమిత్రుల సమక్షంలో పుస్తకావిష్కరణ. 

నాకు కుడివైపున ఉన్నది యెర్రం మెహన మురళి.

 

యెర్రం మోహన మురళి గారి

‘జీవన తరంగాలు’ మీద

పూడూరి రాజిరెడ్డి

అక్టోబర్‌ 13, 2024

నర్సింగాపురం ప్రభుత్వ ఉన్నత పాఠశాల ప్రాంగణం

అందరికీ నమస్కారం.
నాతో పాటు వేదికను పంచుకుంటున్న మిత్రులకూ, ముందు కూర్చున్న యువమిత్రులకూ...

కరెంటు మనిషి
నాకు పాములు, కరెంట్‌ అంటే భయం. పాములతో సహవాసం తప్పకపోయినా అనివార్యం కాదు. కానీ కరెంట్‌ అట్లా కాదు. అది మనకు దాదాపుగా రెండో శ్వాస లాంటిది. శ్వాస ఆగిపోతే మనిషి ఎట్లా ఆగిపోతాడో, కరెంట్‌ ఆగిపోతే ప్రపంచం ఆగిపోతుంది. మీరు ప్రపంచాన్ని స్తంభింపజేయాలనుకుంటే ఏం చేయనక్కర్లేదు. ఒక్క కరెంట్‌ తీసేస్తే చాలు. కరెంట్‌తో ముడిపడి ఎన్ని వ్యవహారాలున్నాయంటే, మనం ఊహించలేనన్ని. మనకు కరెంట్‌ అంటే మనకు కనబడే ఏ హెల్పరో, లైన్‌మనో అంతవరకే. ఎప్పుడైనా ఫోన్‌  చేస్తే ఎవరు ఎత్తుతారో వాళ్లే. కానీ అసలు మన ఊరిదాకా ఈ లైన్‌  ఎట్లా వచ్చింది, అసలు మన దగ్గర్లో ఒక సబ్‌ స్టేషన్‌ ఎట్లా వచ్చింది, దానికి అవసరమైన ప్లానింగ్‌ ఏంటి, అసలు మొత్తం ఒక వరంగల్, కరీంనగర్‌ జిల్లాలకు ఎట్లా ప్లా¯Œ  చేశారు... ఇవన్నీ జరుగుతున్నాయంటే దాని వెనుక ఎందరో ఇంజినీర్ల కృషి ఉంది. అలాంటి విద్యుత్‌ సంస్థలో డివిజినల్‌ ఇంజినీర్‌ స్థాయిలో రిటైర్‌ అయిన యెర్రం మోహన మురళి గారు మన ఊరివాడు కావడం మనకు గర్వకారణం.

ఇంటిపేరు పంతులు కాదు!
సర్‌ కూడా వాళ్ల నాన్న పోశెట్టి పంతులును తలుచుకుంటూనే ఈ పుస్తకం మొదలుపెట్టారు. నేను చాలా చిన్నగా ఉన్నప్పుడు పోశెట్టి పంతులును చూసినుంటి. తెల్లటి బట్టలు, నల్లటి బూట్లు, అవి ఇట్లా ముందుకు వడి తిరిగి ఉండేటివి... వేసుకుని పోతుండే. పంతులోళ్లు, పంతులోళ్ల గిర్నీ అని అందరూ అంటుంటే, వాళ్ల ఇంటిపేరే పంతులు అనుకున్నా. మన ‘రామన్న’ సర్పంచ్‌గా పోటీ చేస్తున్నప్పుడు ఎర్రం శ్రీమన్నారాయణ అని పేరొస్తే, అయితే వీళ్ల ఎర్రమోల్లా? అనుకున్నాను. ఇది ఎందుకు చెప్తున్నానంటే, ఒక చదువు తాలూకు గౌరవం ఒక ఇంటికి ఎట్లా అంటుకుంటుందీ అని. వాళ్ల నాన్న పంతులుగా ఒక మెట్టు ఎక్కితే మోహన మురళి గారు దాన్ని అందుకుని మరిన్ని మెట్లు ఎక్కారు. మనలాంటి ఊరిలో తొట్టతొలి పెద్దస్థాయి ఉద్యోగి మోహన మురళి గారే! ఇప్పుడాయన కూతురు భవాని గారు కంప్యూటర్‌ సైన్స్‌లో పీహెచ్‌డీ చేసి ప్రొఫెసర్‌గా పనిచేస్తున్నారు. మన ఊరి వరకూ ఇట్లాంటివన్నీ చాలా పెద్ద చదువులు.

నాలుగైదు విశేషాలున్నాయి:
1. మోహన మురళి గారు తన కెరీర్‌ను డిప్లొమాతో మొదలుపెట్టారు. ఉద్యోగం చేస్తూనే బీటెక్‌ చదివారు, ఎంటెక్‌ చదివారు. ఆ కొత్త పిల్లలతో పోటీ పడి టాప్‌ మార్కులు తెచ్చుకున్నారు. వాళ్లతో ఎంత కలిసిపోయిండంటే– ఈయనకు 20 ఏండ్ల సర్వీస్‌ ఉన్నంక మళ్లీ చదువుకుంటున్నారని శర్మ అని ఒకాయన బయటపెట్టేదాకా... ఏందిరా భయ్‌ అంటే ఏందిరా భయ్‌ అనుకునేదట. సీనియర్‌ అని తెలిసిన తర్వాత సార్, గారు అని మర్యాదలు మొదలయ్యాయి.
2. కెరీర్‌ అటు ఉండంగానే, సంస్కృతంలో ఎంఏ చేశారు. సంస్కృత పుస్తకాలను మూలరూపంలో చదవడానికి ప్రయత్నించారు. వాటి మీద రాసుకున్నారు. ఈ పుస్తకంలో ‘జ్ఞాన సముపార్జన పర్వం’ అని ఒక అధ్యాయం ఉంది. సర్‌కు సరిగ్గా సరిపోయే అధ్యాయం అది.
3. ఇవన్నీ ఉన్నంత మాత్రాన పుస్తకం రాయాలని ఏం లేదు. పుస్తకం రాశారు కాబట్టే, దాన్ని ఇక్కడ ఆవిష్కరించుకుంటున్నాం, దాని సందర్భంగా ఇక్కడ కలుసుకున్నాం.
4. ఆయన పుస్తకం రాసినా కూడా– ఆయనెక్కడో ఆయన స్థిరపడిన వరంగల్‌లోనే ఉండిపోయినా మనకు తెలిసేవాళ్లు కాదు. ఆయన తన మూలాలతో టచ్‌లో ఉండటానికి, తన ఊరిలో ఒక్కడిగా ఉండిపోవడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారు కాబట్టే, మనం ఇక్కడ కలవగలిగాం.
5. ఇంకొక విశేషం ఆయన ఆధ్యాత్మిక ప్రయాణం కూడా ఉంది. అంటే, ఆయన తన జీవితాన్ని సంపూర్ణంగా, పరిపూర్ణంగా బతకడానికి ప్రయత్నిస్తున్న మనిషి అని మనకు అర్థమవుతుంది.

జీవితాన్ని ప్రేమించే మనిషి
నాకు బాగా నచ్చింది, ఆయన జీవితాన్ని ప్రేమించే మనిషి అని అర్థం కావడం. ఆయన తాలూకు ఎన్నో జ్ఞాపకాలను ఈ పుస్తకంలో ఫొటోల రూపంలో పదిలంగా దాచుకున్నారు. ఆఖరికి వాళ్లమ్మాయి తాలూకు స్నేహితురాళ్లు, వాళ్ల బంధువులను కూడా.
ఆ ప్రేమ ఆయన వరకే పరిమితం కాదు... ఎలక్ట్రికల్‌ ఇంజినీర్స్‌ కాలనీ అని కడదామని దానికోసం అందరూ కలిసి 22.5 ఎకరాల భూమి శాయంపేట ప్రాంతంలో కొని, దానికి అనుమతులు సంపాదించడానికి, దానికి తుదిరూపు ఇవ్వడానికి, అందరికీ ఇక ఇల్లంటూ ఉండాలని అనుకోవడం వల్ల ఒక పద్నాలుగు, పదిహేనేళ్లు దానికోసం తండ్లాడుతూనే ఉన్నారు. సెక్రటేరియర్‌కే ఒక నలభై సార్లు వెళ్లివుంటానని రాశారు.
ఇంకోటేందంటే, ఎప్పుడో ఆయన చిట్టి డబ్బులు ఎత్తితే సరిగ్గా రాలేదని, ఎవరికీ ఆర్థిక ఇబ్బంది ఉండకూడదని దీపియా ఫ్రెండ్స్‌ అసోసియేష¯Œ  అని పెట్టుడానికి కారణమయ్యారు. ఆ పేరు కూడా నాకు బాగా నచ్చింది. దీపాన్ని గుర్తుతెచ్చేలా డిప్లొమా ఇంజినీర్స్‌ అసోసియేషన్‌ను దీపియా చేయడం– అది 20, 30 ఏండ్లుగా ఇంకా కొనసాగుతున్నదట.

సక్సెస్‌ స్టోరీ
ఈ పుస్తకంలో వాడిన భాష, రాసిన ధోరణి సాహిత్య ప్రమాణాలకు నిలిచేది కాదని చెప్పడానికి పెద్ద కష్టపడనక్కరలేదు. కానీ ప్రతి మనిషికీ ఒక సక్సెస్‌ స్టోరీ ఉంటుందని మోహన మురళి గారి జీవితాన్ని చూస్తే అర్థమవుతుంది. సిన్సియారిటీ, హార్డ్‌ వర్క్, కుతూహలం, ఆహారంతో ప్రయోగాలు, ఒకటి వద్దనుకుంటే అట్లా వద్దన్నట్టుగానే ఉండిపోవడం... ఇట్లాంటి గుణాలెన్నో కనబడతాయి. ఇలాంటివాళ్లు మన ఊరి యువతకు ప్రేరణ కావాలి. ఎంతైనా సర్‌ కరెంట్‌ మనిషి కదా, ఆయన వెలుగు అందరిమీద ప్రసరించాలి.

ఈ పుస్తకాన్ని మన ఊరివాళ్ల మధ్య నాతో ఆవిష్కరింపచేయాలని మోహన మురళి గారు అనుకోవడం నాకు దక్కిన గౌరవంగా భావిస్తున్నాను. ఈ సమావేశం ఇక్కడ ఏర్పాటు చేసిన ‘కేవీకేవీ’ యువమిత్రులకు అభినందనలు.  ఊరిలో ఒక సానుకూల వాతావరణం సృష్టించడానికి వాళ్లు ప్రయత్నిస్తున్నారు,  దానికి జేజేలు.

 

నోబెల్‌ రచయిత్రి హాన్‌ కాంగ్‌

Han Kang

పొరలు ఒలిచే రచయిత

అత్యంత ప్రతిష్ఠాత్మకమైన నోబెల్‌ సాహిత్య పురస్కారాన్ని ఈ ఏడాది గెలుచుకోవడం ద్వారా ఆ గౌరవం పొందిన తొలి ఆసియా రచయిత్రిగా నిలిచింది దక్షిణ కొరియాకు చెందిన హాన్‌ కాంగ్‌(సరైన ఉచ్ఛారణ: హన్‌ గాన్‌). ప్రతి ఏడాదీ జరిగినట్టుగానే ఈసారీ అందరి అంచనాలు తలకిందులైనాయి. చైనా రచయిత్రి కాన్‌ షుయె, ఆస్ట్రేలియా రచయిత జెరాల్డ్‌ మర్నేన్, జపాన్‌ రచయిత హరూకి మురకామి నుంచి భారత మూలాలున్న సల్మాన్‌ రష్దీ వరకు ఎవరిని వరించొచ్చనే విషయంలో బెట్టింగ్స్‌ నడిచాయి. కానీ ‘చారిత్రక విషాదాలను ప్రతిఘటించే, మానవ దుర్బలత్వాన్ని ఎత్తి చూపే తీక్షణమైన కవితాత్మక వచనానికి’గానూ హాన్‌ కాంగ్‌కు ఈ పురస్కారాన్ని ప్రకటించింది స్వీడిష్‌ అకాడెమీ. 2016లో తన కొరియన్‌ ఆంగ్లానువాద నవల ‘ద వెజిటేరియన్‌’కు ‘ఇంటర్నేషనల్‌ బుకర్‌ ప్రైజ్‌’ గెలుచుకున్న హాన్‌ కాంగ్‌ ఆ పురస్కారం పొందిన తొలి కొరియన్‌ రచయిత కూడా కావడం విశేషం.

దక్షిణ కొరియా ప్రసిద్ధ రచయిత హాన్‌ సుయెంగ్‌–వొన్‌ కూతురిగా 1970లో జన్మించిన హాన్‌ కాంగ్‌ సాహిత్య ప్రయాణం– మనుషుల్ని మనుషులే పీక్కు తినే ఈ సమాజంలో దానికి విరుగుడు ఏమిటనే శోధనతో మొదలైంది. ‘మనుషులు మొక్కలు కావాల్సిందని నా నమ్మకం’ అంటాడు 28 ఏళ్లకే క్షయ వ్యాధితో మరణించినప్పటికీ కొరియన్‌ సాహిత్య రంగం మీద ప్రబలమైన ముద్రవేసిన యీ సంగ్‌. అదొక నిరసన! ప్రస్తుతం సుమారు ఐదు కోట్ల జనాభా ఉన్న దక్షిణ కొరియా చరిత్రలో మాయని మచ్చలైన జపాన్‌ దురాక్రమణ(1910–45), కొరియన్‌ యుద్ధం(1950–53) తర్వాత, అలాంటిదే– సైనిక పాలనకు వ్యతిరేకంగా తలెత్తిన విద్యార్థుల తిరుగుబాటు(1980)ను అణచివేసే క్రమంలో జరిగిన ‘మే 18’ ఘటన. కాంగ్‌కు తొమ్మిదేళ్లున్నప్పడు ఆమె జన్మించిన గ్వాంగ్జు పట్టణం నుంచి వాళ్ల కుటుంబం సియోల్‌కు వెళ్లిపోయింది. సరిగ్గా నాలుగు నెలల తర్వాత అక్కడ  వేలాది విద్యార్థులు, పౌరులు చనిపోయారు. తనకు ప్రత్యక్షంగా అనుభవం లేని ఈ ఘోరాలను పెద్దయ్యాక తెలుసుకునే క్రమంలో అంతులేని పశ్చాత్తాపానికి గురైంది కాంగ్‌. వాళ్ల కుటుంబం బతికుండటానికీ, ఇంకో కుటుంబం లేకుండాపోవడానికీ కారణమే లేదు. ఒక చిన్న నిర్ణయం వాళ్ల గతిని మార్చింది. గ్వాంగ్జు, ఆష్విట్స్, బోస్నియా– ప్రపంచమంతటా ఇదే హింస. అయితే, గాయాల పాలైనవారికి రక్తం ఇవ్వడం కోసం తమ భద్రతకు కూడా వెరవకుండా వేలాది మంది ఆసుపత్రుల ముందు వరుసలు కట్టిన ఫొటోలు కాంగ్‌లో ఉద్వేగాన్ని పుట్టించాయి. వర్తమానం గతాన్ని కాపాడుతుందా? బతికున్నవాళ్లు పోయినవాళ్లను కాపాడగలరా? ‘దొరక్కపోయినా జవాబుల కోసం రచయితలు వెతకడం మానరు’. ఎంతటి క్రౌర్యానికైనా మనిషి వెనుదీయడు; అదే సమయంలో, ‘రైల్వే ట్రాక్‌ మీద పడిపోయిన పసికందును కాపాడటానికి తన ప్రాణాలను సైతం లెక్కించడు’. మనిషిలోని ఈ రెండు ముఖాల ప్రహేళికను చిత్రిస్తూ ‘హ్యూమన్‌ ఆక్ట్స్‌’ నవల రాసింది కాంగ్‌. రచనల్లో రాజకీయ ప్రకటనలు చేయాల్సిన అవసరం లేకుండా– మనిషిలోని అంతులేని క్రూరత్వాన్నీ, దాని మరుగునే ఉన్న మృదుత్వాన్నీ తవ్వి తీసింది.

పుట్టిన రెండు గంటలకే చనిపోయి తన తల్లిదండ్రులు ఎన్నటికీ బయటపడలేని దుఃఖానికి కారణమైన తను ఎన్నడూ చూడని తన ‘అక్క’ హాన్‌ కాంగ్‌కు ఓ పుండులా మిగిలిపోయింది. ‘గాయం అనేది మాన్చుకోవాల్సిందో, బయటపడాల్సిందో కాదు; దాన్ని ఆలింగనం చేసుకోవాలి’ అంటుందామె. కాలం వల్ల, మరణం వల్ల, ఇతర విషాదాల వల్ల మనుషులు ఇతరులతో సంభాషించే శక్తిని కోల్పోతారు. అంధత్వం వల్ల రాయగలిగే, చదవగలిగే సామర్థ్యాన్ని కోల్పోయిన ఒక ప్రాచీన–గ్రీçకు బోధకుడు, తీవ్ర కుటుంబ విషాదాల వల్ల నోరు లేకుండాపోయిన ఆయన విద్యార్థిని పరస్పరం సమాచారాన్ని పంచుకోవడానికి చేరుకునే గౌరవపూరిత సామీప్యతను చిత్రించడానికి ‘గ్రీక్‌ లెసన్స్‌’ నవల రాసింది కాంగ్‌. మనిషికీ మనిషికీ మధ్య ఉండాల్సిన ‘నిరంతర మృదు స్పర్శ’ను నొక్కి చెప్పింది. తద్వారా భాషా సూక్ష్మతనూ, గెలుచుకోగలిగే జీవన సౌందర్యాన్నీ పట్టిచూపింది.

హాన్‌ కాంగ్‌ ఎంత వేగంగా టైప్‌ చేయగలదంటే, ‘నమ్మండి నమ్మకపోండి’ లాంటి టీవీ షోలో పాల్గొనమని ఆమె మిత్రులు నవ్వుతూ అనేంతగా. ఆమె రచనల్లోని ధారకు సరితూగేట్టుగా టైప్‌ చేసే క్రమంలో పుట్టిన నొప్పులకు కొన్నాళ్లు వేళ్లు కదపలేని పరిస్థితి వచ్చింది. మణికట్టు నొప్పి వల్ల పెన్నుతోనూ రాయలేదు. కొంతకాలం పెన్నును తిరగేసి పట్టుకుని ఒక్కో అక్షరాన్ని నొక్కుతూ టైప్‌ చేసేది. కవయిత్రిగా మొదలైన కాంగ్‌కు సంగీతమూ తెలుసు. పాటలు రాసి, తానే స్వరపరిచి, ముందు వద్దనుకున్నా ఆ తర్వాత ఆ మొత్తం పాడి ఒక పది పాటల సీడీ విడుదల చేసింది. ఆమె రచనల్లోనూ ఈ సంగీతం మిళితమై ఉంటుంది. 1993లో మొదలైన కాంగ్‌ మూడు దశాబ్దాల సాహిత్య ప్రయాణంలో నవలలు, నవలికలు, కథలు, కవితలు, వ్యాసాలు రాసింది. ఎన్నో పురస్కారాలను అందుకుంది. తరచూ వేధించే తీవ్రమైన తొలనొప్పులు తనను అణకువగా ఉంచడంలో సాయపడుతున్నాయంటుంది. ఆమెకు ఒక కొడుకు. నోబెల్‌ వార్త తెలిసినప్పుడు అతడితో కలిసి కాఫీ తాగుతోందట. 2114 సంవత్సరంలో ప్రచురించనున్న ‘ఫ్యూచర్‌ లైబ్రరీ ప్రాజెక్ట్‌’ కోసం ‘డియర్‌ సన్, మై బిలవ్డ్‌’ సమర్పించిందామె. అందులో ఏం రాసివుంటుంది? మనిషి హింసను ఎదుర్కొనే సున్నిత ప్రతీకారం మరింత మానవీయతను చూపడమేనని మరోసారి నొక్కి చెప్పివుంటుందా!

(14-10-2024)