కథంటే ఏమిటి? అను ఒక తప్పుదోవ పట్టించే శీర్షిక

కథ, అంటే ఏమిటో నేను మొదలుపెట్టబోతున్నానంటే, నన్నెవరో కథ గురించి అడిగినట్టూ, అది అడిగించుకునేంత పెద్దవాణ్ని నేను అయిపోయినట్టూ ధ్వనిస్తోంది కదా!

మొదటిది నిజమే. రెండవది నిజమో కాదో, తర్వాత చూద్దాం.

(వయా కావలి వెళ్లిన) ప్రకాశం జిల్లా రామాయపట్నంలో (2014 ఫిబ్రవరి 15, 16 తేదీల్లో) జరిగిన ‘కడలి అంచున కథ’ సమావేశం కోసం కథకుడు ఖదీర్ బాబు కథంటే ఏమిటో నన్ను మాట్లాడమన్నారు.
కథా?
నేనా?
కథల్ని మొన్నమొన్నటిదాకా నేను సీరియస్గా పట్టించుకోనే లేదు. అయినా, కథంటే ఏమిటి? దాన్ని ఎలా నిర్వచించాలి? ఒకవేళ నిర్వచించినా, అదంతా ‘ముసలి డొక్కుల’ వ్యవహారం కదా!
ఇలా జరిగిన ఫోన్ సంభాషణనే మరింత విడమరిచి చెప్పొచ్చుగదా, అన్నారాయన.
నా స్వభావం ఏమిటంటే, ముందుగా ఒకటి అనూహ్యమైనది ఎదురవగానే చాలా కచ్చితంగా నిరాకరించినట్టే కనబడతాను (ఈలోపు నేను నిజంగా నిరాకరించినట్టేనని ఎదుటివాళ్లు నిర్ధారించుకుంటే నేను చేసేదేమీ లేదు). కానీ దానితో రిలేట్ చేసుకోగలిగేదేదో నాలో ఉంటేగనక, నాకు తెలియకుండానే నాలోపల ఏదో ఫామ్ అవుతూవుంటుంది. దాంతో, ‘ఫర్లేదు, కొంత కమాండ్ వచ్చింది, మేనేజ్ చేయొచ్చు’ అన్న ధైర్యం కలుగుతుంది.

అయితే, కథ అంటే ఏమిటనే పజిల్ను పూరించే శక్తి నాకులేదుగానీ, తమాషాకైనా నాలుగు మాటలు చెప్దామనుకున్నాను; ఊరికే నా కోటా పూర్తిచేసుకోవడం కోసం. కానీ తీరా అక్కడికి వెళ్లాక- ‘మీడియా-కథకులు’ అంశం చుట్టూ మాట్లాడవలసి వచ్చింది. అయితే, అది ఇంటెరాక్టివ్ సెషన్ లాంటిదే కాబట్టి, ముందుగా ప్రిపేర్ కాకపోయినా కొంతమేరకు చెల్లిపోయింది.
ఈ మాట్లాడటానికి ముందు నేను సిద్ధం చేసుకున్న చిత్తుప్రతినే ‘ఇక్కడ’ మరింత క్రమంలోకీ, మరింత వివరంగా రాతలోకి తెచ్చాను. కచ్చితమైన క్లైమాక్స్ వాక్యం మాత్రం ఇప్పుడే చెప్పేస్తున్నా. కథంటే ఏమిటో నాకు తెలియదు. కథ అంటే ఏమిటో నేను మాట్లాడబోవడం లేదు. కానీ నేను మాట్లాడుతున్నది మాత్రం కొంతమేరకు కథ గురించే; ఇంకా చెప్పాలంటే సాహిత్యం ఏమిటో, నేను దాన్ని ఎలా అర్థం చేసుకున్నానో ఏ కొంతైనా చెప్పడం! ఏమో, ఇది కూడా నేను మాట్లాడతానన్న కచ్చితమైన హామీ ఏమీ ఇవ్వను.

నాకు చదవడం ఎలా అలవాటైందో గుర్తులేదుగానీ, రాయడం ఎలా ప్రారంభమైందో జ్ఞాపకముంది.
అప్పటికి నా ఇంటర్ ఫస్టియర్ ఐపోయింది. ఆన్వల్ ఎగ్జామ్స్ రాశాక, సెలవులకి ఊరెళ్లాను.
ఆ ఎండాకాలం ఓ ఉదయాన మా అమ్మా నేనూ తమ్ముడూ చెల్లీ నలుగురం కలిసి పొలానికి వెళ్లాం, ఉల్లిమడులకు సిద్ధం చేయడానికి. అమ్మా చెల్లీ కొంకల్తో తవ్వుతున్నారు; నేను నలిని చిన్న చిన్న కుప్పలేస్తున్నాను; వాటిని ‘ఎదురుకొని’ తమ్ముడు మడి అవతల పారేసి వస్తున్నాడు.
మేమెప్పుడు పనిచేసినా మా చెల్లీ తమ్ముడూ ఏం చేస్తారంటే, నన్ను ఏదైనా ‘స్టోరీ’ చెప్పమంటారు. సాధారణంగా నేనప్పటికి కొత్తగా చూసివున్న సినిమా కథను వాళ్లకు చెప్తానన్నమాట! “ఫస్టు ఫస్టు ఇట్ల పేర్లు వడుతయ్… పడంగనే ఏమైతదంటే…” ఇంటర్వెల్ బ్యాంగ్ కూడా వదలకుండా అలా చెప్పుకుంటూ పోతాను. ఇంక అందులో ఏవేవో ముచ్చట్లు వస్తూవుంటాయి. అలా మా తమ్ముడు ఏదో ‘మాటమీదికేలి మాట’గా, “మా స్కూల్లో ఓ అన్న ఉన్నడూ, ఆయినె సొంతంగ పాట రాసిండన్నా” అని గొప్పగా చెప్పాడు. ఆ అన్న గురించి ఈ అన్నతో చెప్పడం!

తమ్ముడు అప్పుడు ‘నవోదయా’లో చదువుతున్నాడు. వాడు నాకంటే ఐదేళ్లు చిన్న. వాడు చెబుతున్న ఈ కొత్త అన్న నాకన్నా రెండు మూడేళ్ల చిన్నవాడు! అంటే, నాకంటే రెండుమూడేళ్ల చిన్నవాడు ఏదో రాయగలడంటే నేను కూడా రాయొచ్చన్నమాట! అంటే, మా తమ్ముడు అతడు రాయడం గురించి గొప్పగా చెప్పాడంటే, ఆ గొప్ప పొందడం నాగ్గూడా సాధ్యమేనన్నమాట! ఇంత స్పష్టంగా కాకపోయినా, రాయడం అనే ఒక ప్రక్రియలోకి నేను కూడా పోవచ్చు, పోగలను, లేదా పోవడానికి ఆలోచించవచ్చు, ఇంకా చెప్పాలంటే, అది కూడా నాలాంటివాళ్లే చేస్తారు, ఇలాంటి భావనేదో నాలో కలిగింది.
ఇక ఎండ ముదిరేలోపు పని ముగించుకుని మధ్యాహ్నంకల్లా మేము ఇంటికి వచ్చాక-
పాత నోట్సుల్లో మిగిలిపోయిన తెల్లకాగితాల్లో ఒకటేదో రాయడం మొదలుపెట్టాను.
అది ఒక జానపద నవల!
ఒక రాజు. అభిషిక్తవర్మ. మంచివాడు. రాణి. సుధేష్ణాదేవి. ఈవిడా మంచి ఇల్లాలే! కానీ వీళ్లకు సంతానం లేదు. మామూలుగా కథల్లోని ఏ రాజుకైనా పిల్లలుండరుగదా!
రాజులాగే మంచివాడైన మంత్రి. ఆయనకూ పిల్లల్లేరు. ఇది నా జోడింపు.
ఎప్పటికైనా రాజద్రోహం చేయడానికి కాచుకునివున్న సేనాధిపతి. ఇతడు స్వయానా రాణికి తమ్ముడు.
ఎక్కడో ప్రపంచాన్ని జయించాలని వందమంది రాకుమారులను బలి ఇచ్చే లక్ష్యం మీదున్న మాంత్రికుడు. డిభాసురుడు. వాడి ప్రాణం మరెక్కడో చిలకలో ఉంటుంది. ఆ చిలకను చంపాలంటే మణి తేవాలి. ఆ మణి ఒక నాగసర్పం తలమీద ఉంటుంది.
మెల్లిగా పిల్లలు- హీరోలు- ప్రతాపుడు, రాజశేఖరుడు… వాళ్లిద్దరూ కవలలు. కానీ విడిగా పెరుగుతారు. రాజశేఖరుడు… నాపేరుకే కొంత జోడించాను.
వీళ్లకు జంటగా రాకుమార్తెలు- పల్లవి, ప్రియంవద… అప్పటికి నేనెరిగిన అందమైన అమ్మాయిల పేర్లు.
మెల్లిగా లింకులు కలుపుకుంటూ వెళ్లాను. కలవనిచోట అక్కడ కథకే కొంత ఫ్లాష్ బ్యాక్ చేర్చి, ‘లాజిక్’ మిస్సవ్వకుండా చూశాను.
రాస్తూవుండగానే ‘రాకుమారుడు- విచిత్రమణి’ అని టైటిల్ పెట్టేశాను. ఇద్దరు రాకుమారులు ఉండికూడా ఒక రాకుమారుడే టైటిల్లోకి రావడానికి కూడా రీజనింగ్ ఇచ్చాను.
ఏడెనిమిది నోటు పుస్తకాల్లోంచి దీన్నంతా మళ్లీ సరికొత్త నోటుబుక్కులో ఫెయిర్ చేసి, దానికి తెల్లపుట్ట వేసి, ‘స్టూవర్టుపురం పోలీస్ స్టేషన్’ సినిమా డిజైన్లో అక్షరాలు రాసుకున్నాను.
నా అధ్వాన్నపు చేతిరాతలో మొత్తం 192 పేజీలు!

రాయడం అయిపోయింది కాబట్టి, దీన్ని కచ్చితంగా ఎవరికైనా అంకితం ఇవ్వాలి! పుస్తకం అంటూ రాశాక అంకితం చేయాలిగదా! కానీ ఏం చేస్తే అంకితం ఇచ్చినట్టు అవుతుంది? దానికేదైనా కార్యం చేస్తారా? ఏం చేయాలో తెలియదు కాబట్టీ, ఎవరిని అడగాలో అసలే తెలియదు కాబట్టీ, ‘నాకు జన్మనిచ్చిన పూజనీయ తల్లిదండ్రులు పూడూరి రాంరెడ్డి, లక్ష్మి…. దీన్ని అంకితం ఇస్తున్నాను’ అని ముందే ప్లాన్డ్గా వదిలేసిన మొట్టమొదటి తెల్లకాగితంలో బాక్సు కట్టి, చుట్టూ రెడ్ పెన్తో గీత కొట్టి మరీ రాశాను.

తర్వాత కొన్ని రోజులు గడిచాక-
నా మనసు అప్పుడు ఎక్కువగా వింటూండే ‘ఆకాశవాణి’ మీదకు మళ్లింది. దాంతో గేయాలు అల్లడం మొదలుపెట్టాను. ‘భారతమాతకు వందనం’, ‘మనమంతా ఒక్కటే’, ‘కులం లేని మతం లేని సమాజం కోసం’ తరహా.
ఒకసారి ఆకాశవాణి హైదరాబాద్ కేంద్రానికి నా గేయం కూడా పంపించి, ‘ఇవ్వాళ పాడుతారేమో’, ‘రేపైనా పాడుతారేమో’నని ఎదురుచూశాను. కానీ పాడలేదు.

అయినా నిరాశ చెందక, నా కలం కొత్త పుంథలో కదంతొక్కింది. సినిమా పాటలు రాయాలన్న గట్టి సంకల్పం కలిగింది.
అయితే దీనికి ముందుగా నా పేరుకు సంబంధించిన చిక్కు ఒకటి వచ్చింది. ‘రాజిరెడ్డి’ అనే పేరు రాహుల్ లాగా అందంగా లేదు. ఉత్త పల్లెటూరి పేరు. నా పేరు కనీసం అరుణ్ అయివుంటే బాగుండేదేమో! కిరణ్ అయినా చెల్లిపోయేదేమో! అందుకని, ‘శ్రీ’లు తగిలించుకోవడం చూస్తూవస్తున్నాను కాబట్టి, నాపేరు ‘రాజుశ్రీ’గా మార్చుకున్నాను. బయటివాళ్లకు నేను రాజిరెడ్డి అయినా, ఇంట్లోవాళ్లకూ, మా చుట్టాలకూ నేను మామూలు రాజునే!
రాజుశ్రీ పేరుతో ఇక ‘రాతిరంతా జాతరే’! దినుసు పులుసు వయసు సొగసుల్లాంటివి మేళవించి పదులకొద్దీ పాటలు రాశాను. ‘ఫస్టునైటు కొచ్చింది భామ/ దీని లెఫ్టు రైటు వాయించుకోనా’ అని ట్యూన్లు కట్టుకుని పాడుకున్నాను.

ఒకవైపు లలితకవిగా, సినీకవిగా రాణిస్తూనే… మరోవైపు రచయితనవడానికి కృషి చేయడం మొదలుపెట్టాను. దానికోసం ముందుగా కొన్ని కథానికలు రాయాల్సివుంది! ఇవన్నీ ఒకటి తర్వాత ఒకటి రాశానని కాదుగానీ, ఆర్డర్ కోసం ఒకదాని వెంట ఒకటి చెప్పడమే! నిజానికి నా రచనావ్యాసంగం అన్నివైపుల నుంచీ సాగింది.
‘ట్రింగ్ ట్రింగ్ అని ఫోన్ మోగగానే బద్దకంగా లేచాడు సూర్య’ తరహా ప్రారంభం… అత్తను వేధిస్తున్న కోడలు చివరికి పశ్చాత్తాపపడటం… సంతానం లేని తల్లిదండ్రులు అనాథబాలుణ్ని దత్తత చేసుకోవడం… కచ్చితమైన పరిష్కారాల్ని కథల్లో చూపించేవాణ్ని.
ఒక గల్పిక- పేరు గుర్తులేదు- ‘వార్త’కు పంపి- నేను పోస్టులో పంపిన మొదటి, ఇప్పటికి ఏకైక రచన అదే- పంపిన తరువాయి వారంనుంచీ పడిందేమోనని చూడ్డం! ఒకట్రెండు వారాలు చూశాక చూడటం మానేశాను.
ఇదంతా సాగుతుండగానే నవలల మీద కూడా దృష్టి సారించాను. అయితే ఇవి ముందు రాసిన చందమామ నవలలు కాదు. ఇన్ స్పెక్టర్ సంగ్రామ్, డాక్టర్ వైద్య, ఇంజినీర్ ఇంకెవరో… ఇలాంటి పాత్రలుంటాయి. వాళ్లు దేశం మొత్తాన్నీ రక్షించే పెద్ద సాహసం చేస్తారు. అప్పుడు నడుస్తున్న ఇంగ్లీష్ సినిమా పేరు చూసి (సినిమా చూసి కాదు, సినిమా పేరు చూసే) ఆ నవలకు ‘టాప్ క్రిమినల్స్’ అని పేరు పెట్టాను, విలన్ల కోణంలో!
‘రాజిరెడ్డి’ అని నా పేరే పెట్టుకుని ఒక చారిత్రక నవల ప్లాన్ చేశాను.
‘లింబు’ పేరుతో ఒక కామెడీ సీరియల్ మొదలుపెట్టాను.
‘శూర్పణఖ’ టైటిల్తో ఒక మర్డర్ మిస్టరీ కూడా! రచయిత అంటే అన్ని రకాలూ రాయాలిగదా!
‘తిరగరాయదా చరిత/ తిరుగులేని ఈ చిరుత’ అని ప్రతి నోటుబుక్కుమీదా క్యాప్షన్ ఉండాల్సిందే!

మా బాపు కంటబడకుండా చేసే ఈ పనుల్లో ఒకసారి పెద్దపీట మీద వదిలేసిన కాగితాల్తో దొరికిపోయాను. ‘రాజిరెడ్డి’ అన్న టైటిల్ ఏ4 సైజు ప్రాక్టికల్ నోటుబుక్కులో పెద్ద అక్షరాల్తో ఉంది.
“నీమీద నువ్వు రాసుకునుడు ఏం గొప్పరా?” అన్నాడు బాపు.
మా బాపు ఎప్పుడూ నన్ను ఓర్వడని అనుకునేవాణ్ని. ఎందుకంటే ఆయనకు నేను ట్రాక్ తప్పుతానన్న భయం ఏమైనా ఉండిందో నాకు తెలియదు.
బాపు వీలైనప్పుడు ‘స్వాధ్యాయ’లో పాల్గొనేవాడు. అక్కడ సాయంకాలాలు ‘రాధేశ్యామ్ రాధేశ్యామ్’ అంటూ భజనలు జరిగేవి. ఆ భక్తి సమావేశాల్ని నేను ఎప్పుడూ పట్టించుకోకపోయినా, ‘అరే, నేనేదైనా పాటరాసి అక్కడ పాడితే బాగుంటుందిగదా’ అనిపించింది. బృందంలో పాడాలని నిర్ణయించుకున్నానంటే, దానికోసం నేను ఎంత ధైర్యం తెచ్చుకుని ఉంటానో మీరు ఊహించుకోవాల్సిందే!
‘రాధామాధవ కథనము రసమయము నవరసమయము/ శుచిమయమూ బహురుచిమయమూ’ నాకు నేనే ట్యూన్ కట్టుకున్న పాట పాడటం మొదలుపెట్టాను. నా అమాయక భక్తులు- ఇందులో ఎక్కువమంది నాకు ఏదో ఒక వరస అయేవాళ్లే- నన్ను అనుసరించారు. కానీ బాపు దాన్ని మధ్యలోనే ఆపించేశాడు. ‘అధికారిక’ పుస్తకంలోనివి కాకుండా మరొక్కటి చదవడానికి వీల్లేదన్నాడు. నేను నొచ్చుకున్నాను. మళ్లీ భజనల జోలికి వెళ్లలేదు.

ఇదంతా కూడా నా డిగ్రీ పూర్తవకముందే జరుగుతోంది.
‘టాప్ క్రిమినల్స్’ నవల్లోని ఒక సన్నివేశంలో, విలన్ ‘పీటర్ స్కాట్’ దర్జాగా తాగుతున్నాడన్న అర్థం వచ్చే ఒక వాక్యం రాశాను. ఈ పీటర్ స్కాట్ ఎక్కడో చదివినదాన్లోంచి ఎత్తుకొచ్చింది!
అది రాసిన తర్వాత నాకు నేను ఆలోచనలో పడ్డాను.
ఏం రాశాను నేను? ఈ పీటర్ స్కాట్ అనేది ఏమిటి? అది విస్కీయా? బ్రాండీయా? దాని రుచి నాకు తెలుసా? దాని ఖరీదు నాకు తెలుసా? అప్పటికి నా ఫస్ట్ బీర్ కూడా రుచిచూసివుండను! నాకు తెలియని దేన్నో నేను ఎందుకు ఇందులోకి తెచ్చి కృతకంగా రాస్తున్నాను?
నా రాయడానికి సంబంధించిన ఒక నిర్ణయాత్మక క్షణం లాంటిదది. అంటే వెలుగేదో రాలేదుగానీ అస్పష్టంగానైనా ఒకటేదో నాలో బలపడటం మొదలైంది.

ఆరోజు నాకింకా గుర్తుంది. మా ఇంటి వెనకాలి జామచెట్టు కింద… ఆ చీకట్లో… ఒక ఆవేశం లాంటిది తన్నుకొచ్చి… నేను రాస్తున్నదంతా చెత్త అన్న కచ్చితమైన ఇంగితం లాంటిదేదో నాలో కలిగాక… ఇక ఆ కాగితాలు దగ్గర ఉంటే నాకు నేనే న్యూనంగా నిలబడతానేమోనని… అన్నింటినీ తీసుకెళ్లి, చించేసి, కుప్పేసి, అగ్గిపుల్లతో అంటించేశాను.
చూస్తుండగా రాజుశ్రీ మంటల్లో కాలిపోయాడు. నాకు మాత్రమే తెలిసిన, ప్రపంచానికి తెలియకపోయినా ఫర్లేని ఆ అక్షరాలు నల్లటి పూవుల్లా ఎగరడం మొదలుపెట్టాయి. నాకు తెలియకుండానే ఒక గర్వం లాంటిదేదో నాలో కలిగింది.
సాహిత్యం అంటే ఏమిటో నాకు అర్థం కాలేదుగానీ, సాహిత్యం ఏది కాదో మాత్రం అర్థమైంది.

* * *

ఇటీవలే ‘కినిగె పత్రిక’లోనూ, వాళ్ల రెకమెండేషన్ మీద ‘కవన కుతూహలం’ పుస్తకం సంపాదించీ చదివాను. ‘కవిత్వం అంటే ఏమి’టని అడిగిన శ్రీశ్రీకి చెళ్లపిళ్ల కూడా ఇలాంటి సమాధానమే ఇచ్చాడని తెలిసి, నాకు చెళ్లపిళ్ల మీద కోపం వచ్చింది. ‘కవిత్వం అంటే ఏదికాదో చెప్పడం సులభం కానీ, ఏది కవిత్వమో చెప్పడం కష్టం’ అన్నాడట చెళ్లపిళ్ల.
నేనుగా ఆలోచించిన ఒక విషయాన్ని నాదని చెప్పుకోలేకుండా చేశాడే ఈ మహానుభావుడు! సరేపోనీ… కాకపోతే నేను కూడా చెళ్లపిళ్లలాగే ఆలోచించాను… ఛాఛా… నాలాగే చెళ్లపిళ్ల కూడా ఆలోచించాడు. అంటే నేనూ పెద్దవాణ్నే!

* * *

ఇప్పుడు ఇదంతా ఎందుకు? ఆ పిల్లతనాన్ని దాటి నేను ఎక్కడికో వెళ్లిపోయానని చెప్పడం కోసమా? రేపెప్పుడో ఇప్పుడు రాస్తున్నదంతా పిల్లతనంగా కనబడితే?
నా ఉద్దేశంలో అది మనిషికి సంబంధించిన ఉత్కృష్ట స్థితే! నువ్వు రాసిన వాక్యాలేవీ నీకు అక్కర్లేనంతగా నీకు నువ్వు నిలబడగలిగిన రోజున… నేననుకోవడం ఆ రచయిత(!) మరింత పూర్ణస్థితి లాంటిదానికి చేరుకున్నట్టు గుర్తు.


(మొదటి ముద్రణ: 13వ ఆటా మహాసభల జ్ఞాపక సంచిక, జూలై 2014)

(పునఃప్రచురణ: వాకిలి e-సాహిత్య పత్రిక, జూలై 2014)